Việt cũng một lần nữa đã đem đến liên hoan một tiếng nói nghệ thuật đáng tự hào. Học bạn... thật khó!

Không phải ngẫu nhiên mà CHDCND Triều Tiên từ mấy chục năm qua chọn tháng tư để tổ chức liên hoan. Với đất nước này, tháng tư đang mùa xuân, thời tiết đẹp nhất trong năm. Và hơn thế nữa, tháng tư cũng là dịp để nhân dân Triều Tiên kỷ niệm ngày sinh của Chủ tịch Kim Nhật Thành (15.4.1912 - 8.7.1994). Trước đây, liên hoan được tổ chức hằng năm, gần chục năm trở lại đây là 2 năm một lần vào năm lẻ.

Trung tâm thủ đô Bình Nhưỡng tháng tư này như có một gương mặt mới. Hoa đào màu đỏ, màu trắng nở đầy đường. Các đường phố, vỉa hè, vườn hoa đều sạch như lau. Những ngôi nhà ven đường, từ công sở đến nhà chung cư cao tầng đều trang hoàng cờ hoa. Bandrole, panô, ápphích, khẩu hiệu tràn ngập các quận trung tâm.

Liên hoan lần này có các đoàn của 26 quốc gia, chưa kể lực lượng hùng hậu của nước chủ nhà. Số lượng thành viên các đoàn nghệ thuật nước ngoài có tới hơn 600 người. Tất cả đều ở cùng khách sạn quốc tế Yanggakdo 7 sao (cách đặt sao của Triều Tiên) nằm trên cù lao giữa sông Đại Đồng (Taedong). 47 tầng cùng 10 thang máy, nhưng đến giờ cao điểm nhiều khi vẫn quá tải.

Mỗi đoàn đều có ít nhất một người hướng dẫn và một phiên dịch nói ngôn ngữ của chính quốc gia ấy. Mấy chục chiếc xe 45 chỗ ngồi đánh số thứ tự đi đứng trật tự, hàng lối không thể chê vào đâu được. Giấy mời vào nhà hát, dự tiệc khai mạc, bế mạc và xem bắn pháo hoa cũng đều được in đẹp đẽ, sang trọng.

Thủ đô Bình Nhưỡng không rộng, dân không đông, nhưng có nhiều nhà hát, rạp xiếc, cung văn hoá, nhà thi đấu thể thao, sân vận động hoành tráng, đồ sộ và có thiết bị kỹ thuật rất hiện đại. Nhưng còn có điều đáng nể hơn là khán giả. Các buổi diễn ở đây thường bắt đầu từ 17 giờ. Nhưng trước cả giờ, khán giả Triều Tiên đã ăn mặc tề chỉnh, hàng lối đâu ra đấy. Trong nhà hát không trao đổi, tất nhiên không ăn kẹo caosu, hạt dưa hay ngô rang bơ. Càng không cần MC "xin một tràng pháo tay" giờ đã thành bệnh ở nước ta.

Học bạn thật khó! Ngay cả lễ hội Arirang hằng năm hàng trăm ngàn người xếp chữ, xếp hình trên khán đài, vài chục ngàn người biểu diễn trên sân vận động, CHDCND Triều Tiên còn làm được và đã đi vào Guinness, thì việc tổ chức những cuộc liên hoan nghệ thuật như thế này không có gì là khó.

Việt - một đoàn có "thâm niên"

Có lẽ ngoài Trung Quốc, LB Nga, VN là đoàn có "thâm niên" nhất ở các kỳ liên hoan nghệ thuật hữu nghị Mùa xuân tháng tư. Tuy nhiên, không phải lần nào đoàn nghệ thuật VN cũng đoạt giải cao, bởi có lẽ những năm liên hoan có tới 5 - 6 chục đoàn quốc tế. Các nước như Trung Quốc, Nga kỳ nào cũng cử vài đoàn tham dự. Gần như không có nước nào cử các đoàn nghiệp dư.

NSND Quang Thọ là người VN đầu tiên đoạt giải Vàng (1982). Sau 12 năm, năm 2004, ca sĩ Hồ Quỳnh Hương mới lại mang được giải Vàng cá nhân về nước. NSƯT Trung Đức, Việt Hoàn... cũng chỉ giành được giải Bạc.

Năm nay, Bộ VHTTDL cử một đoàn nghệ thuật không có bề dày thành tích về ca múa nhạc như Nhà hát Ca múa nhạc VN, Nhà hát Ca múa nhạc nhẹ Trung ương  như thường lệ. Đó là một nhân tố mới, mang sức trẻ như tên gọi: Nhà hát Tuổi Trẻ.
 
Đoàn nghệ thuật VN gồm 22 thành viên do Phó GĐ Nhà hát Tuổi Trẻ dẫn đầu. Bên cạnh những nghệ sĩ của nhà hát, đoàn còn có một số ca sĩ của Học viện Âm nhạc quốc gia VN như Bích Thuỷ, Phương Nga cùng một số nhạc công như Cồ Huy Hùng, Lệ Chi, Thu Hà... để mong muốn tạo sự đa dạng, bất ngờ. Cũng phải nói thẳng rằng, nếu như chương trình được dựng kỹ càng hơn, công phu hơn, mỗi thành viên trong đoàn rèn luyện nhiều hơn, thì có thể chương trình sẽ ấn tượng hơn, đoạt nhiều giải thưởng hơn nữa.

Ngoài giải Vàng của chương trình, mà VN là một (trong 6 quốc gia trong 26 quốc gia tham dự liên hoan) được trao, điều khá bất ngờ là giải Vàng cá nhân lại thuộc về Lệ Chi với tiết mục độc tấu đàn bầu, bởi trước đến nay, giải vàng của liên hoan thường được trao cho các ca sĩ. Điều đáng tiếc là trường hợp NSƯT Trọng Thuỷ, bài hát của Triều Tiên do anh hát bằng tiếng nước bạn "không có Người thì không có tổ quốc" được dàn dựng công phu, rất được khán giả Triều Tiên hoan nghênh - và là niềm hy vọng của Nhà hát Tuổi Trẻ cũng như chính Trọng Thuỷ sau đúng 20 năm mới trở lại Bình Nhưỡng - lại chỉ được trao giải Bạc.

Một niềm hy vọng nữa là nữ ca sĩ opera đầy tài năng Bích Thuỷ lại về trắng tay. Có lẽ nguyên nhân chính là do việc đưa chị vào danh sách dự liên hoan hơi muộn nên ít có thời gian luyện tập và cũng có thể phần nào do chị chủ quan và hơi tự tin, nên khi hát bài Triều Tiên, Bích Thuỷ đã hát sai lời.