“Một thời Đông Bắc” là tập bút ký chính luận ghi chép những kỷ niệm sâu sắc của Vũ Mão trong thời gian đứng mũi chịu sào, gánh vác trọng trách nặng nề ở Tiên Yên. “Một thời Đông Bắc” là sản phẩm tinh thần của một ngọn lửa hợp thành từ hai nguồn cháy sáng: nhiệt thành chính trị và phẩm tính thơ mộng của văn nhân thi sĩ họ Vũ.

Vùng đất Tiên Yên với tác giả Vũ Mão không chỉ là cuộc gặp gỡ với một vùng đất được thiên nhiên ban tặng những ưu đãi, một miền núi non kỳ vĩ, một bờ biển tươi đẹp, một vùng đồng bằng trù phú, một huyền thoại, một vùng đất phong thủy tốt đẹp hữu tình. Một địa bàn cư trú lâu đời của 13 dân tộc anh em với bản sắc văn hóa đặc sắc…

Tiên Yên với Vũ Mão trong những ngày tháng lịch sử ấy, còn là nơi, người cán bộ chính trị trẻ tuổi say sưa lý tưởng có những cuộc gặp gỡ kỳ lạ. Tiên Yên- Đông Bắc trong những năm tháng lịch sử không thể quên ấy, thần tình quá, chính là nơi hội tụ quần anh của các gương mặt anh hùng chiến sĩ một thời hào hùng.

Tập bút ký chính luận ghi chép những kỷ niệm sâu sắc của tác giả Vũ Mão trong thời gian đứng mũi chịu sào, gánh vác trọng trách nặng nề ở Tiên Yên- Quảng Ninh

Theo Nhà văn- Dịch giả Thúy Toàn đây không hẳn là một cuốn sách nghiên cứu, nhưng cũng không hề kém cạnh một cuốn địa chí về một vùng đất tưởng rằng rất gần gũi nhưng cũng còn nhiều điều mà ta chưa biết đến. Đây không hẳn là một cuốn hồi ký nhưng lại giúp người đọc nhận biết được về một quá khứ của một cá nhân xuất chúng trên nền lịch sử của cả một không gian rộng lớn. Đây không phải là một tập thơ văn nhưng cuốn sách lại cho người đọc cảm nhận được những sự kiện rất nhẹ nhàng, sâu sắc bởi cách diễn đạt mang đậm chất văn thơ…

Chia sẻ về sự ra đời của ký sự tiểu thuyết "Mãi mãi một thời thiếu sinh quân", nhà văn Ma Văn Kháng khẳng định đó chính là những trang viết được sinh ra do những thôi thúc về ký ức.

Ông nói: "Tôi được vinh dự là một thiếu sinh của trường từ đầu năm 1949. Cho đến khi trường chuyển sang nước ngoài, đổi tên thành Trường Thiếu nhi Việt Nam. 3 năm tồn tại. Thời gian không dài. Nhưng kỷ niệm một thời niên thiếu tươi đẹp hào hùng trong gian khổ làm sao có thể quên! Hàng trăm con người một thời thiếu sinh đã tan vào các môi trường sống khác nhau. Kẻ mất người còn. Đôi hồi khi gặp nhau cũng chỉ còn thấp thoáng những mảnh ký ức đã bắt đầu mờ nhòa. 70 năm trôi qua, nhiều chi tiết cụ thể như hồi đó đi giầy hay dép, mặc gì, ăn gì… không còn nhớ chi tiết, tường tận song những trang viết may mắn vẫn tái hiện đầy đủ, nguyên vẹn cảnh quan, không khí, tâm thế, tinh thần và cảm xúc về một thời hào hùng, chân dung thế hệ “măng non cách mạng” của giai đoạn lịch sử đặc biệt- kháng chiến chống thực dân Pháp".

"Mãi mãi một thời thiếu sinh quân" với TS Dương Thị Thanh Hương - Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam thì đó quả thực là những trang viết đầy chiêm nghiệm.

“Với cái nhìn trong cuộc, với tư cách người chứng kiến, người tham gia, bằng tâm thế và cái nhìn cuộc sống hôm nay, soi rọi lại ký ức của 70 năm về trước, một việc không dễ gì, bằng một giọng văn có sức quyến rũ từ nội lực, Ma Văn Kháng đã thực sự lưu lại được vẻ đẹp của một thời Thiếu sinh quân Việt Nam, góp phần làm sáng rõ chân dung những con người trẻ tuổi của thời đại anh hùng kháng chiến chống Pháp, giành độc lập tự do cho dân tộc. Đó là một đóng góp đáng kể của nhà văn…", TS Dương Thị Thanh Hương chia sẻ.

Những trang viết ra đời bởi sự thôi thúc của ký ức

Tại buổi ra mắt sách, không chỉ là những câu chuyện về văn chương mà ở đó, các cựu thiếu sinh quân cùng nhau chia sẻ, ôn lại kỷ niệm về thời ấu thơ trong trẻo, gian khó nhưng mạnh mẽ và đầy ý chí. Như tác giả Ma Văn Kháng bộc bạch cũng như bạn bè cùng trang lứa ông đã dồn hết chút sức lực còn lại vào những năm tháng cuối cùng của cuộc đời, nhớ lại những gì đã trải qua, trong quan niệm có phần bảo thủ và bất di bất dịch, rằng tiểu thuyết, chính là nơi lưu giữ bóng hình cuộc sống.

Theo Mai An - SGGP