Tạp chí Sông Hương -
Một nền văn hóa đa dạng
14:27 | 15/07/2010
Mối duyên nhập - tách - nhập của vùng đất Hà Tây đã có từ lâu và tạo ra một nền văn hoá đa dạng của vùng đất nghìn năm văn hiến.
Một nền văn hóa đa dạng
Làng cổ Đường Lâm
Ngày 1.8.2008 đã đánh dấu một mốc quan trọng trong lịch sử Hà Nội. Thủ đô mở rộng với toàn bộ tỉnh Hà Tây, huyện Mê Linh (Vĩnh Phúc) và 4 xã của huyện Lương Sơn (Hoà Bình). Đây là lần thay đổi địa giới lớn thứ ba dưới chính quyền nhân dân.

Nhớ lại 177 năm trước, Minh Mạng thành lập tỉnh Hà Nội gồm 4 phủ: Hoài Đức, Thường Tín, Ứng Hoà, Lý Nhân với 15 huyện; nghĩa là toàn bộ phủ Phụng Thiên của Thăng Long, huyện Từ Liêm của xứ Đoài và cả 2 tỉnh: Hà Đông (cũ) và tỉnh Hà Nam.

Gần đây nhất mới 29 năm trước, 6 huyện, thị xã xứ Đoài (Ba Vì, Phúc Thọ, Đan Phượng, Hoài Đức, Thạch Thất, thị xã Sơn Tây); 2 huyện của Vĩnh Phú (Mê Linh, Sóc Sơn) đã từng nhập vào Hà Nội và chung sống với nhau 13 năm mới tạm chia tay. Cho nên có thể gọi lần hợp nhất này là cuộc tái ngộ trùng phùng của những người một nhà, không xa lạ gì.

Chúng ta hiểu tính tình, nết ăn ở và phong tục tập quán của nhau. Bởi vậy, văn hoá Hà Nội (mới) là sự hội nhập tinh hoa văn hoá Thăng Long với văn hoá xứ Đoài, văn hoá Sơn Nam, như thế chỉ có “được” chứ không “mất”. Hai tiểu vùng văn hoá này rất đa dạng và phong phú, đã và sẽ tiếp tục làm giàu có thêm cho văn hoá Hà Nội.

Trước hết là mối giao thoa của văn hoá - văn nghệ dân gian. Hàng nghìn câu ca dao - tục ngữ, hàng trăm huyền thoại, cổ tích, truyện cười, câu đối, câu đố, hàng chục làn điệu dân ca, trò diễn mang đặc thù địa phương sẽ hoà chung vào kho tàng văn hoá Hà Nội. Những lễ hội đặc sắc như hội chùa Hương, chùa Tây Phương, chùa Thầy, chùa Mía, hội đền Hạ Lôi, đền Hát Môn, đền Tản Viên... cùng với cảnh quan hùng vĩ và môi trường thiên nhiên của các điểm du lịch sinh thái dưới chân núi Ba Vì, hồ Quan Sơn, Suối Hai, cùng gần 2.000 di tích văn hoá - lịch sử và cách mạng kháng chiến của Hà Tây góp vào Hà Nội, sẽ tạo cho thủ đô thế mạnh ít nơi nào có để phát triển du lịch lên tầm cao mới.

Hà Nội hôm nay không chỉ có Cổ Loa, Hoàng thành, hồ Gươm, sông Hồng mà còn có một làng cổ Đường Lâm - đất hai vua, một non Tản huyền bí, một sông Đà góp sóng, một Hương Sơn dào dạt tâm linh...

Làng nghề thì Hà Tây vào loại hàng đầu cả nước. Rất nhiều thợ thủ công tài hoa đã đem khối óc và hai bàn tay vàng ra kinh thành lập nghiệp và tạo dựng nên những phố nghề ở Kẻ Chợ. Nào thợ thêu Quất Động - Hướng Dương lập nên phố Thợ Thêu (Hàng Trống) và đình Chợ Thêu ngõ Yên Thái; thợ tiện Nhị Khê mở mang ở ngõ Tố Tịch; thợ sơn vẽ Bình Vọng, sơn mài Hạ Thái làm nên phố Hàng Hòm, phố Nam Ngư; thợ khảm Chuyên Mỹ góp phần tô điểm phố Hàng Khay.

Sản phẩm thủ công mỹ nghệ của 240 làng nghề Hà Tây đã làm phong phú cho thị trường Hà Nội. Có thể kể hàng điêu khắc Sơn Đồng, Nhân Hiền; mây tre đan Ninh Sở; lụa La Khê, Vạn Phúc; nón làng Chuông; đồ gỗ Chàng Sơn, Hạ Bằng; hàng rèn Đa Sỹ... Họ sống và phát triển là nhờ vào sức tiêu thụ ở Hà Nội, nay trở thành người Hà Nội, họ có thời cơ để tạo ra thương hiệu làm đẹp thêm cho thủ đô.

Từ thuở dựng nước đã có những thánh bất tử Tản Viên, Chử Đồng Tử; anh hùng cứu quốc có Hai Bà Trưng, Phùng Hưng, Ngô Quyền...; danh nhân văn hoá như Phùng Khắc Khoan, Giang Văn Minh, Nguyễn Trãi, Đặng Lộ, Hoàng Đôn Hoà, Nguyễn Gia Phan...

Người yêu nước, cách mạng thời nào cũng có. Nhà văn, nhà báo nổi tiếng không thiếu: Tản Đà, Nguyễn Văn Vĩnh, Phạm Duy Tốn, Doãn Kế Thiện, Nguyễn Văn Huyên, Nguyễn Đình Thi... Họ làm nên sự nghiệp trên đất Thăng Long - HN và được HN coi là nhân vật văn hoá - lịch sử của thủ đô.

Sự cộng hưởng các nguồn mạch văn hoá dân gian đến văn hoá bác học sẽ phát huy sức mạnh tiềm năng vốn quý để xây dựng nền văn hoá HN xứng đáng là nơi hội tụ, kết tinh và toả sáng.

Chỉ cần có sự lãnh đạo và quản lý đúng đắn và chặt chẽ, bảo tồn và duy tu không để mất mát, tàn lụi; tạo điều kiện cho làng nghề phát triển, duy trì nét riêng của từng tiểu vùng văn hoá với những thuần phong mỹ tục và lễ hội dân gian độc đáo văn hoá, HN sẽ vô cùng đa dạng và phong phú.

Nhưng cũng còn những cái lo. Có người bảo: Tiếng HN trong sáng hào hoa được coi là chuẩn mực của ngôn ngữ dân tộc, nay hoà vào tiếng một vài địa phương có sợ bị pha tạp? Thăng Long - HN sắp nghìn năm tuổi vẫn giữ được tiếng nói tế nhị, thanh lịch thì mãi mãi không thể lai giọng.

Nước ta xưa bị nghìn năm Bắc thuộc mà ta vẫn giữ được bản sắc dân tộc, không bị đồng hoá. Hỏi HN ngày nay còn được bao nhiêu phần trăm là người HN gốc? Có tới 90% là bà con bốn phương về hội tụ và dần dần đã và đang trở thành người HN thanh lịch đó sao? Tất nhiên, phải có sự rèn luyện, phải có sự hoà nhập để cùng có một lối sống, một nếp sống đô thị nền nếp, khoa học, không tuỳ tiện.

Ai cũng hiểu việc tổ chức thực hiện xây dựng nền văn hoá HN vừa đậm đà bản sắc dân tộc truyền thống, vừa văn minh hiện đại là không đơn giản, còn nhiều khó khăn, thách thức, đòi hỏi mỗi người HN (cả cũ và mới) đoàn kết một lòng, cộng tác và giúp chính quyền cơ sở đến thành phố, đồng thuận giữ gìn các giá trị văn hoá tinh thần, các di sản văn hoá lâu đời, phát huy tinh thần yêu nước cách mạng, khí phách Thăng Long cùng ra sức xây dựng HN trong vị thế mới, thời cơ mới để vươn lên xứng đáng là thủ đô văn hiến, thủ đô anh hùng và thành phố Vì hoà bình đón mừng đại lễ Thăng Long - HN nghìn năm.

Theo Giang Quân - LĐ





Các bài mới
Các bài đã đăng