Sát thềm Đại hội Hội Nhà văn VN sắp diễn ra vào ngày 5 – 6.8 tới tại Hà Nội, Lao Động đã trò chuyện với một số người viết là hội viên, hoặc không là hội viên Hội nhưng có chung mối bận tâm trên.

Nguyễn Trương Quý – Tác giả những poster gây chú ý tại Ngày thơ VN hàng năm: “Đứng ngoài cũng có thể đóng góp được cho Hội!”

Tuy không phải là hội viên Hội Nhà văn VN nhưng anh lại rất nhiệt tình đóng góp cho công việc chung của Hội, mà cụ thể là Ngày thơ VN hàng năm, động lực anh có được từ đâu?

- Từ… lời rủ rê của những người bạn văn trong Ban Văn trẻ mà tôi có duyên may thân thiết như Phan Thị Vàng Anh, Hữu Việt… Sau nữa là niềm hứng khởi trước những công việc mới mẻ và trên hết là tình yêu… vô điều kiện với văn học. Dù đôi khi, sau những ồn ào náo nhiệt của Ngày thơ, tôi cũng có những phút chạnh buồn khi những “tác phẩm” tốn bao công sức ấy của mình lại có đời sống ngắn ngủi đến như vậy.

Ngày thơ VN đông lên qua các năm một phần nhờ vào những hình thức biểu hiện ngày càng lôi cuốn hơn. Nhưng cũng có ý kiến cho rằng đấy chỉ là phần bề nổi của bức tranh không thể giúp đưa lại chiều sâu cần có của một nền văn học?

- Tôi nghĩ rằng bất cứ yếu tố hình thức, bề nổi nào cũng ít nhiều phản ánh chiều sâu mà nó có nhiệm vụ truyền tải, biểu đạt, chứ không chỉ đơn thuần là cái vỏ bên ngoài. Tạo ấn tượng để thu hút là điều hiển nhiên của sức nặng câu chữ cũng như hình thức chuyển tải. Hiệu quả của Ngày thơ VN dĩ nhiên không thể đo đếm được đơn giản bằng số người tham dự hàng năm nhưng theo tôi, ít nhất nó cũng giúp thơ có được thêm một đời sống sinh động hơn thông qua kênh tương tác mới này và những mặt phẳng lạ ấy.

Thực tế thì qua các năm, anh có thấy càng ngày càng khó chọn thơ hay để cho lên poster không? Được biết, ngoài ra, với công việc hiện tại là BTV NXB Trẻ, anh còn tham gia vào công đoạn đọc sơ khảo bản thảo tham dự cuộc thi “Văn học tuổi 20” năm nay. Thơ trẻ và văn trẻ hiện nay, trong ấn tượng của anh?

-Về thơ trẻ cho Ngày thơ, tuy tôi không trực tiếp làm công việc chọn thơ nhưng qua những gì được đặt vào tay mình, tôi cảm thấy rõ mọi người vẻ như càng ngày càng vất vả hơn để “lọc chữ”.

Về văn trẻ, trong khuôn khổ cuộc thi “Văn học tuổi 20”, tôi chỉ là người đọc sơ khảo một phần trong số các tác phẩm gửi dự thi nên đánh giá do đó có thể không đầy đủ. Tuy nhiên, bằng vào những gì tôi đọc được, thì có thể nói, cảm giác lạc quan không nhiều. Và nói chung, thường thì tôi hay nghi ngờ khái niệm “vụ mùa bội thu” trong văn học vì với tôi, cái tốt cái hay trong lĩnh vực này bao giờ cũng thuộc về số ít và là của hiếm.

Không tin hãy thử rà lại các tác phẩm văn học được giải trong độ khoảng 10, 20 năm gần đây xem, thử hỏi có mấy cái đọc lại được? Nào có nhiều! Cảm giác mọi người vẫn viết hiền lành quá. Chưa cần nói đến sự mới mẻ về ngôn ngữ mà mới chỉ xét về nội dung không thôi, đã thấy văn trẻ hiện nay hầu như chưa mấy bén mảng được đến những vấn đề nóng bỏng của hiện thực đời sống.

Xét riêng cuộc thi “Văn học tuổi 20”, tôi cảm thấy có nhiều bạn viết còn gần như hiểu sai khái niệm “tuổi 20” và những gì mà tuổi 20 hôm nay cần quan tâm, do đó mà nhiều trang viết mới chỉ dừng ở mức “tâm tình tuổi mới lớn”, đọc nhiều khi đều đều phát chán hoặc còn tệ hơn, là sự “khủng bố” về tinh thần.

Tuy nhiên, đáng mừng là trong số đó, cũng đã có một truyện dài được viết rất sáng sủa và đọc rất cảm động. Người viết đã nhìn hiện thực bằng một cái nhìn trực diện, thẳng thắn, nhưng không cay độc mà tràn đầy thương cảm. Cuốn này theo tôi có lẽ còn hay hơn cuốn “Tiếng người” được giải lần trước của Phan Việt. Với văn học, theo tôi, đôi khi chỉ cần một đốm sáng nhỏ thế thôi cũng đã đủ làm ấm lòng!

Nhiều trăn trở với văn học như thế, lại gắn bó với công việc của Hội và còn là tác giả của khá nhiều đầu sách gây chú ý như: “Tự nhiên như người Hà Nội”, “Ăn phở rất khó thấy ngon”…, vì sao anh vẫn chưa nộp đơn xin vào Hội?

- Có cần không, khi mà về mặt quyền lợi, tôi cũng chưa nhìn thấy cái gì thiết thực cho mình, trong khi nếu muốn đóng góp gì cho Hội, hay cho văn học nói chung, đâu nhất thiết phải cần vào Hội?

Tuy nhiên, không loại trừ, những người bạn văn thân thiết của anh trong nhiệm kỳ tới cũng sẽ không còn tham gia công tác Hội nữa, như vậy anh có vì thế mà cũng dần “nhạt lòng” với Ngày thơ?

- Quả tình là tôi cũng đang tính sang năm tới sẽ không tham gia Ngày thơ VN bằng phần việc vẫn làm nữa. Nhưng không hẳn vì “bỏ cuộc vui theo bạn” mà là vì thấy nhiêu đó (5 năm gắn bó với Ngày thơ) có lẽ đã đủ rồi! Từ việc lớn đến việc nhỏ, văn học luôn cần sự tiếp sức và vì vậy, nó cũng có sức gắn kết rất lớn nếu như già trẻ đồng lòng…