Tạp chí Sông Hương -
Đàn đá Lâm Đồng sẽ là báu vật quốc gia?
10:46 | 11/05/2011
Lâm Đồng – nam Tây Nguyên – chính là một trong số cái nôi của đàn đá cổ của Việt Nam. Trên vùng đất nam này, không chỉ là nơi đầu tiên bộ đàn đá cổ nhất của loài người được phát hiện, mà số lượng đàn đá cổ ở đây từ trước đến nay chiếm cao nhất trong cả nước. Tuy nhiên, điều đáng tiếc việc công nhận là báu vật quốc gia cho một số sưu tập đàn đá cổ của Lâm Đồng vẫn chưa được thực hiện.
Đàn đá Lâm Đồng sẽ là báu vật quốc gia?
Bộ đàn đá ở Lâm Đồng
Những thanh “đá kêu” vô giá

Cùng với bộ đàn đá cổ xưa nhất của loài người – bộ đàn đá Nduliêng Krat (tên một ngôi làng ven sông Krông Knô - trước đây thuộc đất Lâm Đồng, nay thuộc tỉnh Đắc Nông) – được GS người Pháp Georges Condominas phát hiện năm 1949, đến nay, nhiều bộ đàn đá khác cũng đã được tìm thấy và hiện được trưng bày tại Bảo tàng Lâm Đồng.

Nếu không kể bộ Nduliêng Krat đang bày tại Bảo tàng Con người ở Paris (Pháp) thì trong vài năm gần đây, trong các bộ sưu tập đàn đá cổ ở Lâm Đồng, đáng chú ý nhất là hai bộ sưu tập đàn đá Hòa Nam gồm 30 thanh - phát hiện năm 2003 và bộ đàn đá Liên Đầm - phát hiện năm 2008. Với bộ đàn đá Hòa Nam (địa danh thuộc huyện Di Linh), sau khi phát hiện, vì chủ nhân không biết đó là đàn đá nên bộ sưu tập này đã được chuyển xuống Vũng Tàu một ít và phần còn lại thì được chuyển cho một người dân ở Bảo Lộc (Lâm Đồng). Năm 2008, họa sĩ Lương Nguyên Minh – cán bộ của Bảo tàng Lâm Đồng - đã bỏ ra không ít công sức để đi tìm lại nó và mang về cho bảo tàng. Với sưu tập đàn đá Liên Đầm (cũng thuộc địa bàn huyện Di Linh) được phát hiện vào cuối năm 2008, theo Phó GĐ Bảo tàng Lâm Đồng Đoàn Bích Ngọ: “Tuy đã có một số thanh đàn đá đã được đưa lên khỏi mặt đất vào thời điểm vừa mới phát hiện, nhưng sưu tập đàn đá Liên Đầm là sưu tập đàn đá duy nhất ở Lâm Đồng còn giữ được tính nguyên vẹn của nó”.

Với những phát hiện mới về “đá kêu” ở Lâm Đồng trong những năm gần đây và cùng với lịch sử đàn đá Tây Nguyên, đặc biệt là nam Tây Nguyên, các nhà khoa học đã bước đầu làm hé lộ dần một nền văn hóa cự thạch (cuối thời kỳ đá mới) của cư dân bản địa nam Tây Nguyên bởi những giá trị khoa học của hiện vật. Đặc biệt, với riêng hai sưu tập đàn đá Sơn Điền và Liên Đầm, các nhà khoa học chuyên ngành của Việt Nam đã khẳng định đây là hai sưu tập đàn đá cổ có niên đại cách nay trên dưới 3.000 năm.

Hành trình tiến tới báu vật

Theo quy định mới nhất của Bộ VHTTDL, thì các hiện vật được đề nghị công nhận bảo vật quốc gia là hiện vật nguyên bản, mà phải là tiêu bản duy nhất thuộc một hay nhiều tiêu chí về hình dáng, kích thước, chất liệu, là hiện vật có hình thức độc đáo, đặc biệt, khác lạ so với những tiêu bản khác...

Có thể nói, những thanh “đá kêu” (lú goòng, theo tiếng người dân tộc thiểu số) được phát hiện từ trước đến nay ở Lâm Đồng luôn không tách rời giá trị nguồn cội lịch sử của vùng đất nằm ở phía tận cùng của dãy Trường Sơn. Những sưu tập đàn đá ấy không những chỉ thể hiện rõ bản sắc văn hoá tộc người mà còn là minh chứng cho một giai đoạn bình minh lịch sử (niên đại trên dưới 3.000 năm) của các tộc người chủ nhân nam Tây Nguyên. Dĩ nhiên, với các sưu tập “đá kêu” nam Tây Nguyên, việc nghiên cứu vẫn còn tiếp tục thực hiện ở nhiều phương diện, nhiều lĩnh vực, nhưng có lẽ đã đến lúc cơ quan chức năng tỉnh Lâm Đồng, đặc biệt là ngành văn hoá, cần lập thủ tục để các sưu tập (hoặc một số) đàn đá cổ nói trên được chính thức công nhận là “bảo vật quốc gia”!

Theo Khắc Dũng - LĐ




Các bài mới
Các bài đã đăng