Tạp chí Sông Hương -
Nỗ lực đưa dân ca xứ Nghệ thành di sản văn hóa của nhân loại
14:53 | 22/09/2011
Dân ca Quan họ mang đậm bản sắc văn hóa xứ Kinh Bắc (Bắc Giang và Bắc Ninh) đã được Unesco công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể toàn nhân loại. Dân ca xứ Nghệ cũng là di sản văn hóa mang đậm bản sắc vùng Nghệ Tĩnh (Nghệ An, Hà Tĩnh) có từ rất lâu đời.
Nỗ lực đưa dân ca xứ Nghệ thành di sản văn hóa của nhân loại
Biểu diễn dân ca xứ Nghệ
Với ý thức gìn giữ, phát huy tinh hoa văn hóa dân tộc, từ nay đến năm 2015, UBND tỉnh Nghệ An quyết tâm hoàn thiện và trình Unesco hồ sơ đề nghị công nhận Dân ca xứ Nghệ là Di sản văn hóa phi vật thể nhân loại.

Dân ca xứ Nghệ mang đậm bản sắc vùng đất và cốt cách con người xứ Nghệ. Tiếc rằng vài chục năm trở lại đây, do nhiều nguyên nhân mà thế hệ trưởng thành qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp, Mỹ ít có điều kiện tiếp xúc, thưởng thức và học tập dân ca xứ Nghệ. Nhằm tránh tình trạng phải "bảo vệ khẩn cấp” như ca trù và từng bước khôi phục, gìn giữ và phát huy di sản văn hóa nên tỉnh Nghệ An đã chỉ đạo Trung tâm bảo tồn và phát huy di sản dân ca xứ Nghệ có nhiệm vụ xây dựng hồ sơ Dân ca xứ Nghệ để kịp hoàn thiện và trình Unesco công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể toàn nhân loại vào năm 2015.

Theo yêu cầu của Unesco, hồ sơ Dân ca xứ Nghệ muốn được đưa ra xem xét tại Hội đồng phải đảm bảo tiêu chí: thống kê một số nghệ nhân còn sống, những nghệ nhân này đã truyền nghề cho bao nhiêu thế hệ và truyền được bao nhiêu làn điệu... Yêu cầu này quả là khó khăn khi thống kê cho thấy chỉ còn 8 người được phong nghệ nhân dân gian. Một cuộc kiểm tra mới đây nhất của Viện nghiên cứu Âm nhạc dân gian Việt Nam với các nghệ nhân hát dân ca của xứ Nghệ cho biết: phần lớn các nghệ nhân đã già và khá lâu rồi cũng không còn hát dân ca. Việc truyền nghề cũng rất khó khăn bởi trí nhớ của các cụ không còn minh mẫn nữa. Kể cả những người làm công tác văn hóa ở cơ sở, rất nhiều người không biết hát dân ca hay hò ví dặm...

Nhưng bên cạnh đó, việc xây dựng hồ sơ cũng không mấy khó khăn khi các tài liệu liên quan đến dân ca xứ Nghệ vẫn còn, nhất là những công trình nghiên cứu thời kỳ hiện đại còn có phần nhiều hơn công trình nghiên cứu Dân ca Quan họ.

NSƯT Hồng Lựu - Phó Giám đốc Trung tâm bảo tồn và phát huy di sản dân ca xứ Nghệ nói: "Dân ca xứ Nghệ được ra đời từ quần chúng lao động, sản sinh trong lòng quần chúng và được quần chúng nuôi dưỡng qua bao thế hệ. Phải trả nó về với cộng đồng, với đời sống hàng ngày của người dân như người xưa từng gìn giữ. Như thế dân ca mới có sức sống lâu bền được”.

Để khôi phục Dân ca xứ Nghệ, những năm gần đây, tỉnh Nghệ An đã thành lập các câu lạc bộ hát dân ca. Tính đến nay đã có tới 70 CLB được thành lập, nhưng trên thực tế chỉ có khoảng 25 câu lạc bộ hoạt động tốt. Bởi lẽ, không chỉ vấn đề kinh phí gây ảnh hưởng mà còn thiếu sự quan tâm của địa phương. Cách nhìn nhận cũng như không khích lệ các phong trào đã khiến nhiều câu lạc bộ không phát triển được. NSƯT Hồng Lực cho biết: Một trong những câu lạc bộ hoạt động hiệu quả và điển hình nhất như CLB Hồng Sơn (huyện Quỳnh Lưu) cũng gặp nhiều khó khăn. Bởi lẽ, vì thành viên CLB được tập hợp từ ba xã Quỳnh Hồng, Quỳnh Hậu, Quỳnh Thạch nên không thuộc xã nào quản lý, do đó kinh phí, địa điểm để diễn tập không được hỗ trợ. Say mê dân ca, những nghệ sĩ "nông dân” này phải tự đóng kinh phí để mua sắm nhạc cụ, trang phục. Nhưng như thế cũng là cố gắng vì ngay đến cả TP. Vinh – thủ phủ của tỉnh Nghệ An vẫn chưa thành lập được một câu lạc bộ nào.

Với quyết tâm khôi phục, gìn giữ phát huy, lập hồ sơ trình Unesco, trước mắt, theo NSƯT Hồng Lực: Trung tâm bảo tồn và phát huy di sản dân ca xứ Nghệ đã tổ chức đi nghiên cứu, sưu tầm, ghi băng, quay hình những làn điệu dân ca truyền miệng trong đời sống nhân dân. Trung tâm sẽ cử đoàn cán bộ đi học tập cách thức xây dựng hồ sơ và công tác bảo tồn của tỉnh Bắc Ninh với Dân ca quan họ, hay như Huế trong việc bảo vệ Nhã nhạc cung đình Huế, ca trù với một số địa phương khác... Công việc đang và sẽ triển khai sâu rộng hơn ở tỉnh Nghệ An là xây dựng môi trường không gian văn hóa hò, ví, dặm với hình thức phát triển và nâng cao chất lượng hoạt động đối với các CLB đàn, hát dân ca ở cơ sở. Thêm vào đó là việc phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo đưa môn dạy hát dân ca vào trường học, rồi dạy hát dân ca trên truyền hình tỉnh Nghệ An để tuyển chọn những hạt nhân cho bộ môn nghệ thuật này.

Theo HẢI NAM – ĐĐK
















Các bài mới
Các bài đã đăng
Biển ru (21/09/2011)