Người có nhiều duyên nợ với Franz Liszt
Nghệ sĩ, nhà soạn nhạc piano tài danh Franz Liszt sinh ngày 22-10-1811 tại một ngôi làng nhỏ, ban đầu thuộc về Hungary, ngày nay thuộc Áo. Ông được khắc hoạ là một con người tổng hoà của những mâu thuẫn: một nghệ sĩ piano nổi tiếng, một người đàn ông đa tình, phóng khoáng, tự do nhưng lại đầy bí ẩn với sự huyền bí mang tính tôn giáo. Cho đến nay, Franz Liszt là biểu tượng văn hoá chung của cả Hungary và Áo, với những dịp kỷ niệm chung và riêng hằng năm giữa hai nước. Franz Liszt cũng được coi là công dân toàn thế giới khi ông di chuyển khắp nơi và được chào đón ở mọi quốc gia.
Martyn van den Hoek sinh sau Listz vài thế hệ, đến với piano từ rất sớm. Ông chỉ cách Franz Liszt có “hai cái bắt tay” khi từng học đàn với học trò của học trò của Liszt tại trường Julliard, New York. Đó là Josef Raieff (1906 - 2002), thầy trực tiếp của Martyn và là học trò của nhạc trưởng kiêm nghệ sĩ piano gốc Nga Alexander Siloti (1863 - 1945) - học trò cưng của Franz Liszt tại Weinar (Đức).
Năm 1986, Martyn van den Hoek đã từng tham gia cuộc thi piano quốc tế Franz Liszt và giành giải Nhất. Năm đó ông 18 tuổi và không may bị đau bụng dữ dội trước cuộc thi, nhưng cuối cùng vẫn thành công. Martyn nói đùa, vì bản nhạc ông chơi hôm đó mang tên “Điệu nhảy của cái chết” cho nên ông bị đau một trận gần chết.
Cũng giống như Liszt, người đi khắp thế giới với âm nhạc của mình, Martyn van den Hoek cũng đã điền kín bản đồ thế giới bằng những điểm mà ông đến chơi nhạc Liszt tại đó. Việt Nam là điểm chốt cuối cùng trong bản đồ châu Á của ông, và cũng là vùng đất ông luôn muốn đặt chân tới ngay khi có dịp.
Những cảm nhận độc đáo về nhạc của Liszt
Ngay đầu tiên, Martyn van den Hoek đã khẳng định: “Với tôi, Liszt là trung tâm của âm nhạc thế giới. Nhạc của ông được giảng dạy và chơi ở khắp hang cùng ngõ hẻm trên khắp thế giới. Ông chính là người tạo ra âm nhạc”. Với Martyn, Liszt làm cho âm thanh có thể được nhìn thấy, được chạm tới, biến nghệ sĩ piano thành một hoạ sĩ, có thể vẽ nên những bức tranh bằng âm nhạc cho khán giả hình dung.
Martyn nhận xét: “Âm nhạc của Liszt rất, rất khó chơi. Nếu một cây đàn không đủ tốt, và nghệ sĩ không đủ hiểu Liszt, thì không thể chơi được nhạc của ông. Liszt là người biến những điều không thể trở thành có thể, từ vô hình thành hữu hình bằng âm nhạc của mình. Âm nhạc của ông vừa dữ dội, mạnh mẽ, vừa dịu dàng mơ mộng, cũng có lúc đầy phóng khoáng tự nhiên. Nhưng cũng thật khó tin khi Liszt lại sáng tác rất nhiều bản nhạc tôn giáo trong nhà thờ Thiên chúa giáo”. Martyn cho biết, để chơi được nhạc của ông, đôi tay, thậm chí từng ngón tay phải hết sức linh hoạt, khéo léo, bởi vì có những đoạn nhạc khiến tay phải lướt thật nhanh từ bên này sang phía bên kia cây đàn nhiều lần, và cũng có những đoạn nhạc chuyển nốt rất ngắn trên những phím rất sát nhau.
Với Martyn, nhạc của Liszt là dành cho tất cả mọi người, ai cũng có thể nghe và tìm được điều mình thích trong đó, giống như một hộp kẹo có đủ các vị: từ mạnh mẽ đến mơ màng..., từ nhạc Ý đến nhạc Hungary, bởi các viết nhạc của ông mang hơi hướng rất rõ của hai nền âm nhạc này.
Martyn cũng nhận xét, Liszt là nhà soạn nhạc có tầm nhìn vĩ đại, bởi trong khi các nhà soạn nhạc ở thế kỷ 19 không chơi nhạc của người khác, thì ông là người đầu tiên chơi nhạc của các nghệ sĩ khác, và khiến họ viết nhạc cho mình và từ những tác phẩm đó giúp họ tạo dựng cả sự nghiệp.
Chính vì thế, khi giảng dạy về âm nhạc của Liszt dù ở bất kỳ nơi nào, Martyn van den Hoek cũng muốn truyền tải thật đầy đủ tinh thần của nhà soạn nhạc tài ba này tới các sinh viên. Ông khẳng định, phải hiểu Liszt, phải có trí tưởng tượng thật phong phú, và phải tin vào chính bản thân mình, bạn mới có thể chơi nhạc của ông. Martyn cho biết: “Tôi thường dạy sinh viên phải phát huy tối đa trí tưởng tượng của mình khi chơi nhạc Liszt. Ở Việt Nam cũng vậy. Phải tin vào chính mình thì mới truyền tải được âm nhạc của Liszt tới khán giả”.
Sau buổi giảng dạy cho sinh viên tại Học viện Âm nhạc Quốc gia chiều 2-11, Martyn van den Hoek cho biết ông mừng khi thấy sinh viên Việt Nam có những cách cảm nhận thật khác biệt với các nơi khác, và với chính bản thân ông. Martyn nhận xét: “Ở mỗi nơi, mọi người đều có cách cảm nhận khác nhau về nhạc của Franz Liszt, và cách cảm nhận của các bạn rất đặc trưng Việt Nam. Tôi mừng về điều đó, bởi nhạc của Liszt cho người ta những cảm nhận thật phong phú. Âm nhạc của Liszt là dành cho tất cả mọi người trên thế giới”.
Theo Tuyết Loan - NDĐT
|
.jpg)
.jpg)
.jpg)
