Song có lẽ ít ai biết đến những vần ca dao mộc mạc của các chiến sĩ nói lên cảm xúc của mình trên đường “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”. Có thể nói ở đâu có dấu chân người lính là ở đó có ca dao.

Dưới đây là chùm ca dao sưu tầm được qua sổ tay của các chiến sĩ, qua báo tường của các binh trạm, hoặc đọc được qua dòng chữ khắc vào thân cây, vách núi trên một chặng đường Trường Sơn đi qua vùng đất Thừa Thiên- Huế.

Ấn tượng đầu tiên đối cới các chiến sĩ vượt Trường Sơn là những cái dốc- mỗi cái là một kỷ niệm.

Dốc Mèo:
            Ai lên A Lưới Dốc Mèo
            Mà xem bộ đội vượt đèo lên mây
Dốc Bò:
            Bò lên rồi lại bò lên
            Bò đi bò lại cho quên nhọc nhằn
Dốc Ông Bà:
            Hỏi ông ông đứng nơi nao
            Phải chăng dốc núi dựng cao lưng trời?
            Hỏi bà bà chẳng trả lời
            Vực sâu thăm thẳm biết người ở đâu
Dốc 200:
            Cheo leo đứng giữa Việt Lào
            Hai bên đồn giặc vẫn vào vẫn ra
            Hai trăm dốc đứng dốc tà
            Vẫn ăn được cá rau cà thường xuyên.
Dốc Bô Phiên:
            Bô Phiên dốc đứng đèo cao
            Cheo leo khúc khủyu bên đèo bên sông
            Qua đây mới thấy lạ lùng
            Tưởng như mình đã tới cùng trăng sao
Đỉnh Trường Sơn:
            Cách nhau chỉ một cây sào
            Trường Sơn hai mái Việt Lào chung lưng
            Trường Sơn hai mái Tây- Đông
            Việt Lào gắn bó thủy chung nghĩa tình.

Hết trèo đèo, vượt dốc lại đến băng rừng. Rừng Trường Sơn bao la hùng vĩ trở nên gần gũi, gắn bó ân tình với các chiến sĩ trong từng bước đi, từng giấc ngủ và từng bữa ăn:

            Ban ngày khoác lá ngụy trang
            Từng đàn bướm trắng, bướm vàng bay theo
            Ban đêm gùi đạn vượt đèo
            Trăng vàng sà xuống đập đèo trên lưng
            Dừng chân mắc võng giữa rừng
            Suối reo, chim hót chúc mừng ngủ ngon
            Ơi người trẩy hội nước non
            Trường Sơn là bạn sắt son đồng hành.

Và đây là bữa cơm giữa rừng:
            Hành quân qua trạm dừng chân
            Dân công bộ đội quây quần bên nhau
            Cơm ngô bày giữa rừng sâu
            Có đàn bướm ngỡ hoa ngâu sà vào
            Trường kỳ kháng chiến gian lao
            Đêm đêm bướm vẫn bay vào trong mơ.

Đậm đà hơn hết, ca dao Trường Sơn biểu lộ tâm hồn và khí phách của các chiến sĩ trong mọi hoàn cảnh chiến đấu và công tác đầy gian khổ hy sinh.

Chiến sĩ binh trạm:
            Binh trạm đóng giữa rừng sâu
            Quanh năm chẳng thấy trăng sao mây trời
            Ngày đêm con suối đưa lời
            Con chim đưa tiếng, mua rơi đều đều
            Quê hương gợi nhớ bao điều
            Cây đa giếng nước nắng chiều mênh mang
            Bóng tre mát rượi quanh làng
            Câu hò giã gạo rộn ràng đêm trăng
            Bao giờ quét sạch xâm lăng
            Quê hương chín nhớ mười thương lại về

Cao xạ pháo:
            Mưu mô thằng Mỹ cuồng điên
            Bắn ngày rồi lại bắn đêm giở trò
            Bắn ngày, mày vụn ra tro
            Bắn đêm, mày cũng gãy giò nát xương
            Lòng ta đã cháy căm hờn
            Lưới ta đã khép mày chuồn đi đâu
            Mưu sâu thì họa càng sâu
            Bảo cho giặc Mỹ một câu nhớ đời

Công binh:
            Đứng trên trọng điểm ta thề
            Đường chưa thông suốt chưa về nghỉ ngơi
            Mặc cho bon đạn ngút trời
            Chẳng xa một tấc, chẳng rời một ly

Lái xe:
            Xe đâu xe lạ xe lùng
            Đầu xe thì bẹp, chắn bùn lại không
            Chỗ ngồi như tựa bàn chông
            Thùng xe gỗ mục vô cùng thảm thương
            Đêm nào cũng chạy trên đường
            Kế hoạch vượt mức chẳng nhường cho ai

Vận tải:
            Đèo cao thì mặc đèo cao
            Tinh thần vận tải còn cao hơn đèo
            Hàng ta, ta quý ta yêu
            Hàng ra tiền tuyến, hàng tiêu diệt thù.

Cô gái dân công:
            Em là cô gái Pacô
            Trên vai trĩu nặng đôi bồ dân công
            Gian nguy chẳng chút sờn lòng
            Đạn bom vẫn vượt núi non vẫn trèo
            Hỏi em đã có người yêu?
            Em cười: Cái bụng ưng theo gùi hàng.

V.N (sưu tầm)
(133/03-2000)