Một trong những người mời là Valentin Rasputin, sống ở Siberia: "Hãy đến thăm xứ sở chúng tôi. Tôi tin chắc chúng ta sẽ tìm được một ngôn ngữ chung. Có điều, xin hãy gác lại khẩu súng săn của bạn lại một bên".

Patrick Smith, người gốc vùng sông Mississippi. Đầu 15 năm sau này ông ở Florida ông vẫn tự nhận mình là gốc miền Nam, nói giọng miền Nam, toàn bộ tính cách mạng chất phóng túng đặc trưng miền Nam. Ông biết nhiều chuyện về giai đoạn khó khăn của những người khai hoang đã trải qua ở vùng ông. Ông nội ông đã chiến đấu dưới ngọn cờ Liên Bang cũng như chính ông đã có nhiều bạn bè trong đám người da đỏ địa phương.

Số phận của những cư dân bản địa Hoa Kỳ, những vấn đề nghiêm trọng trong việc bảo vệ hành tinh chúng ta chống những thử nghiệm thô bạo của nền văn minh kỹ thuật và phần số của tầng lớp không chiếm hữu của xã hội Hoa Kỳ, là ba mục đích chính trong tác phẩm của ông.

Đọc giả Xô Viết quen thuộc với hai tác phẩm của ông: Hòn Đảo Vĩnh Cửu và Đô Thị Thần Thánh. Cuốn thứ nhất nói về một bộ lạc người da đỏ buộc phải rời khỏi phần đất tổ tiên. Cuốn này được xuất bản trên 33 quốc gia. Cuốn thứ 2 mô tả nông trại của những nông dân di cư - một thành phần của xã hội Hoa Kỳ - thiếu ngay cả những nhân quyền căn bản. Cuốn phim phỏng theo truyện này đã gây chấn động lớn ở Hoa Kỳ.

Vào năm 1983 Patrick Smith lần đầu viếng thăm Liên Bang Xô Viết theo lời mời của Hội các Nhà văn. Ông tuyên bố một cách hóm hỉnh: "Tôi đến quê hương các bạn để tìm một con gấu Nga. Tôi định săn đuổi con vật truyền thuyết này, vốn quá quen thuộc với phương Tây, nhưng thay vào đấy, tôi lại gặp những con người hiếu khách, rộng lượng và thân thiện".

Patrick Smith lưu lại hai tuần ở Liên Xô, viếng thăm Moscow, Lêningrad, Tashkent, Bukhara và Samarkand, dạo chơi, hội họp, thảo luận nhiều nơi, ông gặp những nhân vật văn học và những người Xô Viết bình thường. Ông đã ghi lại chuyến đi trong tập bút ký có tựa đề "Đi tìm con gấu Nga". Trích đoạn của bút ký đã được đăng trong tạp chí Văn học Xô Viết (số 8 năm 1985) và trong tạp chí văn học Inos-trannaya Literatura.

Tháng 6 năm 1986, thêm lần nữa Patrick Smith lại đi Liên Xô dự Đại hội các Nhà Văn. Vào ngày thứ 3 trong khóa họp ông đã phát biểu: "Tôi thấy người Nga và người Mỹ có nhiều điểm tương đồng. Nếu chỉ cần hai quốc gia chúng ta chịu khó tìm hiểu nhau hơn, những hiểu nhầm lập tức sẽ tan biến như bụi bị cuốn đi bằng trận mưa rào". Trong những ngày Đại hội Patrick Smith viếng tòa soạn báo Văn học Xô Viết và Inos-trannaya Literatura. Tại tòa soạn chúng tôi, Patrick có kể chuyện. Việc mời tôi dự hội nghị thứ 8 các nhà văn Liên Xô đã được đăng trên báo ở Florida rất lâu trước khi tôi đến Moscow. Khi về nước, tôi sẽ tuyên bố với nhiều câu lạc bộ và nhiều nơi về cảm tưởng của tôi đối với Đại hội này".

Những ngày lưu lại Liên Xô, thăm nhiều nơi, gặp nhiều nhân vật hẳn để lại ở Patrick Smith nhiều ấn tượng để thuật lại cùng độc giả của ông.

ĐỖ HỮU THẠNH
(lược dịch từ "Báo Văn Học Xô Viết" 2-87)
(SH28/12-87)