Bắt nguồn từ Mỹ, vào khoảng những thập niên 60 và 70, nó ra đời như một phản bác lại tư tưởng của trường phái biểu hiện trừu tượng và đối kháng lại những quan niệm hàn lâm, cổ điển trong nghệ thuật và hưởng ứng tinh thần hậu hiện đại.
 

Tác phẩm hội họa của Mark Rothko

Trường phái tối giản ưa thích những phế phẩm, những vật liệu lấy từ công nghiệp để làm chất liệu sáng tạo, điều này làm người xem liên tưởng tới nghệ thuật Dada hay sắp đặt đương đại. Thông thường, nghệ thuật thường hướng tới những ý niệm, ám dụ, ẩn dụ hay hoán dụ... để bày tỏ thái độ của nghệ sĩ trước đời sống hay phô diễn tâm trạng của nghệ sĩ. Ngược lại, nghệ thuật tối giản hướng tới tẩy trắng dấu ấn của cá nhân, khước từ ẩn dụ, giải truyện và nghệ thuật tự sự... Nó gần như đem nghệ thuật về với bản thân của chính nghệ thuật mà thôi, ở đây nghệ thuật không đơn thuần là phương tiện để diễn đạt cho một ý đồ hay ý tưởng nào của nghệ sĩ.

Không phải khởi đi từ hội họa mà trường phái tối giản bắt đầu đến từ các nhà điêu khắc người Mỹ, khi họ tiến hành thử nghiệm những không gian mang tính giảm trừ các chi tiết thừa, giảm trừ các kết cấu phức tạp, ưu tiên những không gian để trống và hạn chế màu sắc đến tối đa.

Một hình ảnh thường thấy trong kiến trúc tối giản

Những tên tuổi trong nghệ thuật tối giản phải kể đến như: John McCracken, Agnes Martin, Dan Flavin, Carl Andre, Donald Judd, Anne Truitt, Robert Morris... Những thực hành nghệ thuật tối giản của họ đã ảnh hưởng tới một không gian rộng lớn của các nghệ sĩ trên thế giới cho tới ngày nay. Những khám phá của nghệ thuật tối giản bắt đầu từ kiến trúc sau đó lan rộng ra nghệ thuật nhiếp ảnh, hội họa, điêu khắc, nghệ thuật sắp đặt, đồ họa... thập chí là đến cả lối sống, cách hành xử của con người hiện đại.

Tranh của Lê Thiết Cương

Ngày nay, nghệ thuật tối giản dễ nhận thấy trong kiến trúc hiện đại, đặc biệt là trong thiết kế nội thất. Minimalist Interior mang đến sự phóng khoáng, nổi trội của đường nét và mảng khối; đem tới một không gian thanh khiết và trang trọng cũng như minh chứng cho sự tinh tế và giác ngộ của con người.

Tranh của Trương Tiến Trà

Ở Việt Nam, dấu ấn của nghệ thuật tối giản thường được thấy trong hội họa của Lê Thiết Cương, Tào Linh, Thành Chương, Trương Tiến Trà... Dĩ nhiên, để thấy được vẻ đẹp trong nghệ thuật tối giản thì hoàn toàn không phải đơn giản, bởi con người luôn bị quyến rũ từ đời sống vật chất chứa chất nhiều câu chuyện đan chéo vào nhau như rừng nhiệt đới, sự phì độn của không gian theo từng năm tháng sản sinh của văn minh con người. Chỉ khi nào đạt đến một tâm thế vững vàng, một tâm thức khoáng đạt thì khi đó cái đẹp của nghệ thuật tối giản mới hiện hữu.

Đ.T.V
(TCSH362/04-2019)


-----------------
(Các hình ảnh trong bài được người viết sưu tầm từ internet)