Giáo sư Trần Văn Khê sinh năm 1921 tại làng Vĩnh Kim, quận Châu Thành, tỉnh Mỹ Tho, nay là Tiền Giang là con cả của một gia đình có bốn đời nhạc sĩ.  Sau gần một tháng lâm bệnh, giáo sư Trần Văn Khê đã qua đời vào lúc 2 giờ 55 phút  ngày 24/6/2015 tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định, Thành phố Hồ Chí Minh hưởng thọ 94 tuổi.

Mật niệm tưởng nhớ giáo sư Trần Văn khê

Giáo sư Trần Văn Khê  lúc nhỏ  đã tỏ ra là người có cảm nhận đặc biệt về âm nhạc; Lên 6 tuổi biết đàn kìm (đàn nguyệt), 8 tuổi biết đàn cò (đàn nhị), 12 tuổi biết đàn tranh, đánh trống nhạc...

Ông sang Pháp năm 1949, học tại trường Đại học Sorbonne ở Paris vào. Năm 1949, học tại Viện Khoa học Chính trị Paris. Năm 1951, tốt nghiệp Khoa học Chính trị, Khoa Giao dịch Quốc tế. Từ 1954 đến 1958, học Đại học Văn Khoa Paris, Viện Âm nhạc học. Năm 1958, ông là người Việt đầu tiên đỗ tiến sĩ hạng Tối ưu tại Khoa Âm nhạc học với Đề tài luận án “La Musique Vietnamienne traditionnelle” (Âm nhạc truyền thống Việt Nam).

Sau khi hoàn thành Luận án Tiến sĩ về Âm nhạc Truyền thống Việt Nam năm 1958, Giáo sư giảng dạy tại Đại học Sorbonne 28 năm liền. Sự nghiệp nghiên cứu Âm nhạc của Giáo sư bắt đầu từ năm 1959, không chỉ âm nhạc truyền thống Việt Nam mà còn âm nhạc truyền thống của các dân tộc khác ở Châu Á.

Giáo sư là thành viên của Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Pháp, và Hội đồng Âm nhạc Quốc tế thuộc UNESCO từ năm 1960. Sau đó là Phó chủ tịch của Hội đồng này, đồng thời từ đó đến nay là Ủy viên Danh dự của Hội đồng Âm nhạc Quôc tế. Ngoài ra, Giáo sư còn là Viện sĩ Thông tấn của Viện Hàn Lâm Châu Âu về Khoa học, Nghệ thuật và Văn chương và còn được công nhận là Tiến sĩ Danh dự của nhiều trường đại học.

Giáo sư là một nhà nghiên cứu văn hóa, âm nhạc cổ truyền nổi tiếng ở Việt Nam. Ông là tiến sĩ ngành âm nhạc học người Việt Nam đầu tiên tại Pháp và từng là giáo sư tại Đại học Sorbonne - Pháp, thành viên danh dự Hội đồng Âm nhạc Quốc tế thuộc UNESCO. Ông là người có công đặc biệt trong quảng bá văn hóa Việt Nam nói chung và âm nhạc Việt Nam nói riêng, đặc biệt là Nhã nhạc-Âm nhạc Cung đình Việt Nam, ra với công chúng thế giới.

Sau hơn 50 năm ở nước ngoài, hiện tại ông về sống tại 32 Huỳnh Đình Hai (Bình Thạnh, TP.HCM), nơi này sẽ là bảo tàng lưu giữ sách và các loại nhạc cụ dân tộc của Giáo sư. GS-TS Trần Văn Khê xuất hiện tại một triển lãm ảnh năm 2013 Giáo sư Trần Văn Khê từng được Giải thưởng lớn Hàn lâm Viện Đĩa hát Pháp, Giải thưởng Đại học Pháp, Giải thưởng Dân tộc nhạc học năm 1960 và 1970, tiến sĩ danh dự về Âm nhạc Đại học Ottawa (Canada, 1975), Giải thưởng lớn về Âm Nhạc UNESCO và Hội Đồng quốc tế Âm nhạc (1981), Huân chương Nghệ thuật và Văn chương Cấp Officier, Bộ Văn hóa Chính phủ Pháp tặng (1991), Giải thưởng quốc tế về Dân tộc nhạc học KOIZUMI Fumio (Nhật Năm, 1995), Tiến sĩ danh dự về Dân tộc Nhạc học Đại học Moncton (Canada, 1999).

Tiền phúng điếu giáo sư Trần Văn Khê sẽ lập một quỹ học bổng hoặc giải thưởng mang tên ông

Theo di nguyện của giáo sư Trần Văn Khê,  khoản tiền phúng điếu cho tang lễ, giáo sư bày tỏ mong muốn ban tang lễ dùng số tiền này lập một quỹ học bổng hoặc giải thưởng mang tên ông để hàng năm trao cho người được giải về nghiên cứu âm nhạc truyền thống Việt Nam.

PA