Câu chuyện bắt đầu từ cuối năm 2013, khi Judith Hansen, một phụ nữ Mỹ, người từng chụp ảnh nhiều sân chơi trên khắp thế giới, đến Hà Nội. Nhận thấy nơi đây quá thiếu thốn không gian cho trẻ em vui chơi, bà muốn dùng khoản tiền 6.000 USD thừa kế của mình để làm một cầu trượt hình con rùa tặng trẻ em Hà Nội đặt ở khu vực hồ Gươm. Dĩ nhiên là ý tưởng này của bà bất khả thi.

Sau đó, được bà Judith ủy thác, hai bạn trẻ Chu Kim Đức và Nguyễn Tiêu Quốc Đạt đã bắt tay lập một dự án mang tên Think Playgrounds, lấy biểu tượng là chiếc cầu trượt hình con rùa. Điểm đầu tiên họ nhắm đến là bãi giữa Sông Hồng bởi khu đất này do người dân trong xóm đồng thuận trích ra, không liên quan đến việc xin phép chính quyền. Có thử bắt tay vào các công trình dân sự mới thấy không dễ gì tìm được tiếng nói chung với chính quyền sở tại. Cách đây vài năm, một tổ chức NGO cũng có ý định tổ chức các sân chơi cộng đồng với kinh phí từ các nguồn mà tổ chức này huy động được, nhưng cuối cùng phải bỏ cuộc vì mất quá nhiều thời gian làm việc với chính quyền cấp phường mà dự án vẫn dẫm chân tại chỗ. Trong khi đó, tại Hội An, Đà Nẵng, Nha Trang, mô hình sân chơi cộng đồng đã nở rộ nhờ tư duy cởi mở và linh hoạt của các nhà quản lý.

Chỉ với số tiền khiêm tốn, khoảng 15 triệu đồng, và bằng các vật liệu thải loại như lốp xe cũ, ván công nghiệp… hoặc vật liệu rẻ tiền như tre nứa, gỗ thông…, một sân chơi đầy màu sắc đã ra đời ở bãi giữa với các hạng mục xích đu, cầu trượt, bập bênh, thú nhún... Thành công đầu tiên đó chứng minh rằng, việc tạo ra sân chơi giá rẻ là điều hoàn toàn có thể thực hiện được, ngay cả ở một khu cuộc sống còn khó khăn như bãi giữa. Quốc Đạt cho biết, mục đích của TPG là xây dựng mô hình sân chơi miễn phí, tiện lợi và có giá rẻ (quanh 10 triệu đồng) cho trẻ em trong thành phố để bất kỳ cộng đồng nào cũng có thể áp dụng, miễn là họ thực lòng quan tâm đến tương lai của con em mình. Đây cũng là mô hình sân chơi thích hợp với các loại không gian và cảnh quan khác nhau của các khu dân cư, do người dân tại cộng đồng chung tay góp công sức, vật liệu và thời gian để hình thành, quản lý và bảo dưỡng, không cần trông đợi kinh phí từ chính quyền địa phương. Với cách làm này, những khoảng đất trống ở các khu tập thể, nhà văn hóa phường, xã… sẽ dễ dàng được biến thành những sân chơi lý thú cho trẻ ở một thành phố mà quỹ đất công vô cùng eo hẹp - diện tích vườn hoa, công viên công cộng chỉ chiếm 1,92% tổng diện tích thành phố¹.

Với những sân chơi do TPG thiết lập, về tài chính, theo Kim Đức cho biết, cộng đồng đóng góp khoảng 20%, TPG đóng góp khoảng 20%, còn lại là gây quỹ từ các NGO, doanh nghiệp, cá nhân (riêng sân bãi giữa, TPG đóng góp tài chính 100%). Chi phí trung bình cho một sân dưới 100m2 là 10 triệu (tiền vật liệu). Nếu tính cả chi phí nhân lực, hao mòn thiết bị thì có thể lên đến 20 triệu, rẻ hơn so với sân chơi sản xuất trong nước từ năm đến mười lần, so với sân chơi nhập khẩu thì còn rẻ hơn nhiều lần nữa. 

Mặc dù rẻ nhưng vấn đề an toàn vẫn được TPG đưa lên hàng đầu. Vật liệu tái chế quyên góp được (lốp, ván, gỗ thông…) thường được sơ chế trước khi làm đồ chơi mới. Khâu chà đinh, quét sơn được làm cẩn thận để đảm bảo an toàn cũng như nâng cao thẩm mĩ cho đồ chơi. Một “chuyên viên” nhí sẽ test đồ trước khi đưa vào sân chơi. 

Hoạt động mang ý nghĩa xã hội tốt đẹp của TPG đã nhanh chóng thu hút được sự tham gia của một số bạn trẻ khác, những người có thể đóng góp chuyên môn cho việc thiết kế sân chơi, thiết kế và chế tác các món đồ chơi. Kết quả là, sau hơn một năm ra đời, TPG đã hình thành được tổng cộng bảy sân chơi ở Long Biên, Trung Hòa- Nhân Chính, Phương Mai, Ngọc Khánh, Hoàng Quốc Việt với những hạng mục phong phú như: hệ khung leo trèo, lưới leo trèo, cầu trượt, bập bênh, zipline... Điểm nổi bật là cùng một chất liệu như lốp ô tô, nhóm có thể chế tác thành những món đồ khác nhau như bập bênh, thú nhún, xích đu…; và cùng một loại đồ chơi, nhóm luôn sáng tạo các mẫu khác nhau chứ không bao giờ chịu dập khuôn hàng loạt.

Ngoài địa bàn Hà Nội, TPG cũng tham gia làm sân chơi ở một số địa phương khác với tư cách cung ứng nhân lực, thiết kế hoặc chuyển chính những đồ chơi TPG làm tới các nơi đó. Có thể kể ra các sân chơi ở xã An Hải (huyện đảo Lý Sơn, Quảng Ngãi); Cù Lao Chàm (Quảng Nam); Mộc Châu (Sơn La); Bình Hẻm (Hoà Bình).

Cách đây chưa lâu, TPG cũng rất thành công trong việc tổ chức sự kiện đình đám Playday, tạo một sân chơi ngoài trời trong khuôn viên rộng rãi của Câu lạc bộ Mỹ ở phố Hai Bà Trưng với sự tham gia của hơn 1.000 em nhỏ. Để chuẩn bị cho sự kiện này, nhóm đã mất cả tháng trời chế tác những đồ chơi kích thước lớn như khu mê cung từ gỗ ván (diện tích 50m2), zipline (dài hơn 12m), hệ gỗ leo trèo có chất lượng quốc tế, khu vật liệu tự nhiên… 

Mới đây nhất, sự kiện Play Street (17/4/2015) lần đầu tiên được TPG tổ chức trên đường phố đi bộ Đào Duy Từ đã mang đến trải nghiệm hoàn toàn mới ở một không gian vốn chỉ dùng cho việc đi lại. Tại đây, trẻ em được vui chơi tự do và hoàn toàn miễn phí trong ba không gian nhỏ khác nhau: Không gian sân chơi với các thiết bị từ tre và vật liệu tái chế; Không gian chơi tự do có nhiều chủ đề (vẽ phấn, đua Scooter bằng gỗ, chơi với thùng các tông); Không gian trò chơi dân gian (chơi chuyền, ô ăn quan, đi cà kheo...). Play Street sẽ được tổ chức vào tối thứ Sáu hoặc thứ Bảy hằng tuần tại địa điểm này cho đến hết tháng Sáu tới.

Hiện tại với bảy thành viên chính, TPG không đủ nhân lực để đáp ứng nhu cầu hình thành những sân chơi mới còn rất lớn ở Hà Nội. TPG hi vọng sẽ kêu gọi được sự hợp tác tình nguyện của viên sinh viên từ các trường đại học như Xây dựng, Kiến trúc, những người sở hữu những kỹ năng cơ bản rất cần thiết cho việc làm sân chơi. Nhóm cũng đang cân nhắc hình thức gây quỹ đám đông (crowdfunding) để duy trì và phát triển hoạt động của mình trong thời gian tới.

1. Báo cáo Tổng hợp bổ sung vào quy hoạch cây xanh, công viên và hồ của Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Nguồn: Hải An - Tia Sáng