Truyện ngắn Bay lên là một trong những truyện ngắn xuất sắc được chọn in trong tuyển tập Sara Park Memorial Winners' Anthology. Với lối viết giàu hình ảnh và sự liên tưởng, Anne O'Brien khắc họa rõ nét cuộc sống ngột ngạt của đô thị, nơi những quyết định tưởng chừng vô tình của con người lại dẫn đến những bi kịch lớn của cuộc đời họ.



ANNE O’BRIEN

Bay lên
     Truyện ngắn

Làn gió từ cửa sổ đang mở thổi dạt những tấm rèm lưới. Chuông điện thoại reo. Bà cụ lê bước đến đó, để cửa lồng khép hờ. Kiki nắm lấy cơ hội. Với hai bước nhảy, nó ra khỏi lồng, đứng trên gờ cửa sổ. Thành phố trải rộng dưới chân nó. Nó bước tới, nhào xuống, quay tròn. Cơ bắp của nó cứng lại, tim đập cuồng loạn cho đến khi nó cảm thấy không khí nở bung những chiếc gối dưới đôi cánh nó. Nó đang bay.

Ruth ngồi tại chiếc bàn lộn xộn của cô, bên ngoài văn phòng của Mike Hastings, giám đốc bộ phận chi trả bảo hiểm trên lầu chín. Cô kéo chiếc cạp váy màu bút chì đang mặc, xoay xở để thở dễ hơn. “Thứ ba ngày 7-4”, tờ lịch trên bàn nói với cô. Mike mới đến đây sáu tháng thôi, sẵn sàng thay đổi mọi thứ, nắm đấm tung lên trong không khí khi các bản báo cáo cho thấy bộ phận chi trả bảo hiểm chưa hoạt động hết công suất. Thật dễ dàng để tưởng tượng anh ấy trên sân bóng bầu dục, cơ bắp cuồn cuộn khi anh lãnh đạo đội bóng của mình tiến tới chiến thắng. Anh tạo được vòng tròn ủng hộ từ phía trong, nhóm tiền đạo tấn công. Ruth hãnh diện khi được mời dự các cuộc họp của họ, mặc dù chúng diễn ra khi những người khác đang trên đường về nhà. Mike chẳng có nhiều thời gian cho những người không kéo được sức nặng của công việc. Ruth giả vờ không để ý tới những cách ứng xử nhỏ nhặt, thô thiển mà anh dành cho họ. Được giao nhiệm vụ viết biên bản các cuộc họp nhưng cô ngồi đó, mơ màng tưởng tượng mình đang chầm chậm cởi dần từng cúc áo sơmi của Mike.

Jim biết tất cả về các loài chim, biết nhiều về chim hơn về tỉ lệ thanh toán bảo hiểm/khiếu nại, mặc dù anh đã làm việc với công ty này 28 năm nay. Anh là một người đàn ông thấp, gầy, tóc lơ thơ, có đôi mắt sáng màu xanh, nụ cười ngần ngại, và một bộ sưu tập những chiếc càvạt đủ màu sắc. Kể từ khi anh bắt đầu đi làm, mẹ anh luôn mua tặng anh một chiếc càvạt lạ mắt mỗi dịp Giáng sinh. Nhưng hai năm nay anh không được nhận càvạt mới.

Trước khi Mike đến, Ruth có thời gian cho Jim. Cô đem theo cà phê, ngồi cùng anh tại công viên gần đó, nơi anh chỉ cho cô những loài chim biết hót. Kèm theo đó là các thông tin nghiên cứu nho nhỏ về chúng. Ruth thích các câu chuyện của anh.

Kiki lướt đi trong không trung. Chẳng ai để ý đến nó, ngoại trừ một vài người ngước lên, trầm trồ trước bộ lông màu xanh lá cây rực rỡ của nó. Ban đêm, nhà của nó là dãy cây chanh viền dọc những con phố nhộn nhịp. Ban ngày nó vòng quanh thành phố tìm nước uống. Nó hi vọng tìm thấy một dòng sông, một dải bạc dài dẫn nó ra với biển.

Ruth trông giống một con chim đen, Jim nghĩ. Cô cũng nghiêng đầu về một bên như thế khi cô chăm chú lắng nghe. Đôi môi đầy đặn của cô là một vệt màu, mái tóc cô sẫm và bóng mượt. Anh nói với cô về những loài chim mà anh đã thấy, những con hồng tước và chim chích. Về những con chim ưng đã thích nghi với cuộc sống thành phố, chúng làm tổ trong các tháp nhà thờ. Thậm chí từ cửa sổ văn phòng, anh còn nhìn thấy một con vẹt cô đơn với chiếc đuôi dài màu xanh lá cây lấp lánh. Jim nghĩ các cô gái khác trong văn phòng giống như những con chim sáo đá, luôn tíu tít chuyện trò, ngúng nguẩy, làm cho ánh sáng phản chiếu trên những chiếc khăn quàng cổ sặc sỡ và đồ trang sức lòe loẹt của họ. Jim không có nhiều thời gian cho họ. Ruth mặc những bộ vest đen căng ra, níu giữ thân hình cô trong đó. Từ khi Mike tới, những bộ vest ấy càng căng hơn. Cô giống như một con chim bụ bẫm sẵn sàng làm tổ. Mơ ước của Jim là tìm một nơi hoàn hảo để cùng xây tổ với cô, một chiếc tổ tròn, mềm mại, được viền bằng rêu.

Cách Kiki rất xa, bên dưới, những nhân viên văn phòng đang vội vã lại qua giữa các tòa nhà cao tầng. Họ túm tụm thành nhóm, bộ lông của họ trông chán ngắt, ngoại trừ những vệt màu ở ngực, tiếng trò chuyện của họ bị sự ồn ào của xe cộ nuốt chửng.

Jim nghe tiếng gọi của con cúc cu trên đường đi làm. Anh dấn bước, hi vọng sẽ có được một vài phút riêng tư với Ruth trước khi Mike đến. Anh gặp may rồi. Cửa phòng Mike vẫn mở. Ruth đang ở bàn làm việc của cô.

- Chính thức rồi đó em - Jim nói.

- Gì ạ? - Ruth liếc qua vai anh, nhìn ra cửa vào, nơi đó Mike sẽ xuất hiện bất cứ lúc nào, chẳng hề thở dốc mặc dù đã leo lên chín tầng thang bộ.

- Ngày đầu tiên của mùa hè chứ gì nữa.

Ruth liếc nhìn lịch trên máy tính. “Ngày 12-4”.

Jim nắm bắt thời điểm khi đôi mắt của Ruth đi lạc khỏi việc quan sát cửa, để khóa chúng vào mắt anh.

- Anh nghe thấy tiếng của một chú cúc cu trên đường. Rõ như tiếng chuông. Anh chàng đã bay tới đây từ tận châu Phi.

Ruth muốn nói “Không phải bây giờ, Jim”, nhưng thôi. Cô đang mặc chiếc áo mới tinh, xanh như bầu trời. Những chiếc nút ngọc trai căng ra trên bầu ngực. Cô hi vọng Mike sẽ để ý điều này khi anh bước qua, nhưng bây giờ Jim lại ở đây, che mất tầm nhìn của Mike.

- Bạn tình của chú cúc cu đó sắp lừa những loài chim biết hót - Jim nói - Cô nàng sẽ đợi thời cơ, chờ tới lúc những con chim ấy rời tổ. Cô nàng sẽ nhảy vào đó và nhanh như chớp, đẻ ra một quả trứng.

- Ừm - Ruth nói.

- Em biết cô nàng cúc cu rồi sẽ làm gì không? Cô nàng sẽ chọn một trong những quả trứng trong tổ, đơn giản thế, rồi nuốt trọn - Những ngón tay của Jim bật lên tanh tách, kéo Ruth trở về thực tại.

- Cô nàng cúc cu ấy biết đếm, tưởng tượng đi Ruth! Có lẽ biết đếm tốt hơn cả anh nữa - Jim cười vang.

Nụ cười của Ruth nhòa đi khi Mike tiến những bước dài qua chỗ cô ngồi, vào phòng của anh, cánh cửa sập lại sau lưng.

Kiki đảo mắt qua mặt đất cứng để tìm thức ăn. Chim bồ câu thành phố thỏa mãn khi được kéo, rỉa những mảnh giấy gói bánh mì bị người ta bỏ đi. Nhưng Kiki thèm những thứ trái cây đủ màu sắc của quê hương nó. Ở thành phố này, những vòm cây xanh thật chán ngắt và cằn cỗi.

Ruth sống một mình trong ngôi nhà liên kế nhỏ nhắn. Một căn nhà ấm cúng, xếp đầy đồ đạc, nhưng cô mong ước có một căn hộ áp mái trắng rực rỡ, nơi ấy Mike muốn ở qua đêm. Họ chẳng bao giờ ngủ ở nhà của cô. Thay vào đó, Mike ấn nút điện thoại nội bộ, bảo cô đặt phòng khách sạn Holiday Inn cho một khách hàng. Những con chim sáo đá lắng nghe. Ruth biết những gì Mike muốn, chạy vội về nhà vào giờ nghỉ trưa để tắm rửa và thay đồ. Sau giờ làm việc, cô sẽ chờ anh trên chiếc giường đôi rộng, đèn đã được vặn mờ, cô thở phập phồng, cố giữ cho bụng thóp lại. Mike không bao giờ ở qua đêm, bao giờ anh cũng về nhà với vợ - một người giống như con chim nhạn. Ruth cũng về nhà, chiếc tất bó giúp đôi chân cô thon thả hơn đang thít chặt - chặt hơn cả da. Cô thở phào khi có thể cởi chúng ra.

Phải mất nhiều tuần trước khi Mike triệu tập cô một lần nữa. Cô ăn và ăn để lấp đầy khoảng trống.
 

Minh họa: Vũ Đình Giang

Mùa hè đến. Vào những ngày yên tĩnh khi Mike đi vắng, Jim kể cho cô nghe những câu chuyện về chim cúc cu. Làm thế nào khi trứng nở, con cúc cu non nớt dùng tấm lưng rộng, chưa mọc lông của nó để đẩy những con chim non khác ra rìa tổ. Ở đó, những con chim non cố bám víu vào tổ bằng những chiếc móng bé xíu, trước khi bị con cúc cu hất ra khỏi tổ, từng con một.

Cha mẹ nuôi của con cúc cu bay tới bay lui, hối hả tìm thức ăn cho nó. Con cúc cu lớn lên cùng với sự thèm ăn vô độ, cho đến ngày nó to hơn cả bố mẹ nuôi, đến ngày khi nó ngồi lên rìa tổ, chiếc tổ ấy nghiêng, sắp sửa đổ ụp. Lúc đó nó bay vụt lên, bỏ lại chiếc tổ trống phía sau lưng.

- Yêu là mù quáng - Jim nói.

Ruth nghe nhưng Jim biết cô không nghe thấy. Cô tự hỏi liệu Jim có nghi ngờ điều gì không. Những ngày sau khi cô đến khách sạn Holiday Inn, anh quanh quẩn quanh bàn cô, kể cô nghe những câu chuyện về loài chim hồng tước nhỏ bé, dũng cảm tấn công các loài chim lớn hơn bén mảng đến quá gần tổ của nó. Trong lúc đó, các con chim sáo đá quan sát họ và huyên thuyên.

Khi những chiếc lá bắt đầu đổi màu, bộ phận chi trả bảo hiểm của Mike được kiểm toán. Jim nhìn những kiểm toán viên đi khệnh khạng vào văn phòng. Họ trông giống những con quạ thông minh, với những chiếc cặp màu đen sáng bóng và những chiếc mỏ mạnh mẽ sẵn sàng mổ vỡ những hạt cứng. Họ ngồi ở những chiếc bàn chất đầy tài liệu, nói với qua bàn bằng chất giọng cay nghiệt. Những con chim sáo đá thì thầm đầy hào hứng, qua lại, nhấp nháy bộ lông. Jim đeo chiếc càvạt cầu vồng. Những chồng tài liệu của anh được kiểm toán chọn.

Những đôi mắt sáng của các kiểm toán viên ít bỏ lỡ điều gì. Họ mổ và mổ vào các tập tài liệu của Jim, đem tới đem lui những đống hồ sơ vào phòng Mike cho đến khi Mike bấm điện thoại nội bộ gọi Jim vào. Ruth nhìn họ vây quanh Jim, những chiếc mỏ mở ra, khép lại. Jim rời văn phòng của Mike, đi thẳng đến bàn làm việc của anh, cởi thẻ nhân viên rồi đặt nó trên bàn. Những con chim sáo đá bây giờ thận trọng, họ giả vờ không để ý khi Jim đi ngang qua, ra khỏi cửa.

Ruth đứng bên chiếc bàn đã bị Jim bỏ lại, nhìn vào những tấm ảnh của những con chim được gắn trên vách ngăn mềm. Nhật ký còn mở của anh ghi số những con chim nhạn mà anh đã thấy tụ tập trên các dây điện báo, chuẩn bị cho việc di cư.

Ngọn gió mang theo mùi mùa đông. Mùa hè đã rất tử tế với Kiki, nhưng bây giờ nó biết mình phải bay đến một nơi ấm áp hơn. Những tòa nhà văn phòng bủa vây quanh nó. Nó vọt lên cao nhưng mỗi nỗ lực làm cho trái tim nó đập loạn xạ. Trong một giây ngắn ngủi, nó vượt lên được tòa nhà cao nhất và nhìn thấy một con rắn dài lung linh - dòng sông ở phía bên kia. Thu hết sức lực, nó cố gắng thêm một lần nữa. Những tòa nhà như bạc, sáng bóng như dòng sông. Mặt trời mùa thu hạ thấp, nẩy khỏi lớp kính.

Ruth nhìn thấy Kiki trước khi nó nhìn thấy cô. Ánh nắng trong vắt làm rực lên màu xanh ngọc trên bộ lông của nó. Cô nhìn thấy nó trước khi nghe thấy một tiếng động bị bóp nghẹt. Kiki lao vào cửa kính, rơi như một hòn đá.

Sáu tháng đã qua nhưng Ruth chưa đi làm trở lại. Con chim cúc cu chẳng điện thoại, dù chỉ một lần. Ban đầu những con chim sáo đá đã gọi cho cô, hối thúc cô trở lại văn phòng. Giờ đây mọi thứ yên tĩnh, ngày nối ngày. Cô làm vườn, dùng chiếc xẻng mới lật lên những tảng đất nặng, cúi xuống để gieo hạt và hi vọng rằng khi đêm xuống, cô đủ mệt để có thể ngủ. Nằm trên giường, cô nghĩ về những nụ xanh sáng bừng của những cây mâm xôi, về mứt mà cô sẽ làm, về hàng hàng những chiếc lọ màu đỏ ngọc xếp cạnh nhau.

Cô mơ về Jim, về việc leo lên tầng cao nhất của tòa nhà cùng anh. Họ ra khỏi đường thoát hiểm, leo lên mái nhà. Họ đi đến gờ của tòa nhà, nhìn xuống thành phố, thấy xa hơn nữa chiếc nơ lấp lánh của dòng sông đang quanh co tìm đường ra biển. Jim quay sang cô, mỉm cười trước khi bước ra khỏi gờ tường. Xòe rộng đôi tay, anh lướt đi trên gió. Chiếc áo choàng màu nâu của anh bay phần phật, chiếc càvạt cầu vồng của anh, một vệt sắc màu. Trong giấc mơ cô bay cùng anh, không khí ép vào đôi cánh tay dang rộng của cô, đôi chân cô nhẹ nhàng lướt đi phía sau. Cô thức dậy để một lần nữa nhận ra đó là sự thật. Người ta nói rằng Jim đã bị trầm cảm và cô đơn kể từ khi mẹ anh qua đời. Ruth ước rằng cô đã biết điều đó.

Bầu khí quyển nặng nề. Những đám mây sà xuống thấp, tím thẫm. Có tiếng sấm xa xa, nhưng đó chỉ là tiếng chiếc xe tải rác trườn xuống con phố hẹp. Ruth mong có một cơn bão, mong điều gì đó đến, hất tung sự nặng nề trong cô. Cô đi qua phòng, đến chiếc tủ quần áo, giật phăng cửa để nó mở ra. Những bộ vest của cô treo thành một hàng, được tấm nhựa che phủ, chờ đợi.

- Mông cô ngày càng bành trướng đó Ruth - Mike nói, vào buổi sáng cuối cùng khi cô mang cà phê vào cuộc họp của các kiểm toán viên.

- Tuổi trung niên bắt đầu lan ra đó hả? - anh ta cười lớn. Những người khác cười khẩy. Mặt Ruth nóng bừng.

Cô mở rộng đôi cánh tay, vơ hết những bộ vest mà cô có thể ôm. Những chiếc móc kêu lách cách khi cô lao xuống cầu thang, ra khỏi cửa trước. Cô đến đúng lúc, để có thể ném chúng vào cái miệng đang mở của chiếc xe tải rác. Cô nhìn đôi hàm kim loại nhai ngấu nghiến, lo sợ rằng chúng sẽ khạc những bộ vest của cô ra. Nhưng rồi xe tải nuốt chúng xuống, rồi lặc lè đi tiếp. Những đám mây vỡ ra, những giọt mưa tròn trĩnh ào xuống, ban đầu đơn độc, hạ cánh nặng nề xuống mặt đất. Rồi chúng đáp xuống nhanh hơn. Ruth nhìn chúng thấm qua đất, như mực trên một tờ giấy thấm, đến khi những vết ướt lan vào nhau và đất xám chuyển thành màu nâu sôcôla màu mỡ.

Nguyễn Phan Quế Mai (dịch và giới thiệu)
Nguồn: Tuổi Trẻ Cuối tuần