Hát cửa đình xưa diễn ra vào các dịp lễ hội tại cửa đình, cửa đền, mang âm hưởng của văn hóa tâm linh, đòi hỏi sự trang nghiêm nhưng vẫn tưng bừng không khí hội hè, đình đám.

Vào ngày hát, sân đình có múa tứ linh với 4 con vật ling thiêng gồm long, ly, quy, phượng cùng dàn nhạc bát âm.

Trước khi vào cửa đình, phần nghi lễ trước hương án thờ tự phải chu đáo. Sau đó mới là quy trình diễn xướng được thực hiện bởi nhiều ca nương, kép đàn đủ 14 thể cách (làn điệu), trong đó có những thể cách bắt buộc chỉ có trong hát cửa đình.

Mỗi thể cách tương ứng với một hoặc nhiều bài ca trù, tùy theo tính chất mỗi cuộc hát mà sử dụng bài ca trù nhiều hay ít.

Hát cửa đình là gốc của ca trù. Hát không đủ hoặc để mất đi hát cửa đình là mất đi cái gốc của ca trù.

Để phục dựng chương trình hát cửa đình này, các thành viên Câu lạc bộ ca trù Hải Phòng đã tới nhà cụ Nguyễn Phú Đẹ, 92 tuổi để được cụ truyền thụ.

Cụ Nguyễn Phú Đẹ là nghệ nhân còn nắm giữ rất nhiều kinh nghiệm, kiến thức về hát ca trù nói chung và nghệ thuật hát cửa đình theo lối cổ trong ca trù nói riêng.

Qua những buổi học với nghệ nhân Nguyễn Phú Đẹ, các thành viên Câu lạc bộ ca trù Hải Phòng nhận thấy ca nương, kép đàn của Câu lạc bộ đã thể hiện được 6/14 thể cách mà hát cửa đình quy định.

Nghệ nhân Nguyễn Phú Đẹ tiếp tục dạy thêm 8 thể cách, kết hợp với thực hành diễn xướng do cụ trực tiếp dàn dựng.

Chương trình phục dựng này được bài trí, thể hiện theo đúng trình tự theo lối cổ xưa. Ca nương, kép đàn thể hiện đủ 14 thể cách theo trình tự 5 lớp diễn xướng hóa cổ truyền dân tộc.

Chương trình được phục dựng hoàn toàn nhờ sự tâm huyết của những nghệ nhân trong Câu lạc bộ ca trù Hải Phòng và sự truyền dạy tận tâm của nghệ nhân Nguyễn Phú Đẹ.

Hiện, chương trình hát cửa đình mới được phục dựng duy nhất tại Hải Phòng.

Theo Minh Thu - TTXVN/Vietnam+