Mới đây, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đã đồng ý để Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Tuấn Anh thay mặt Chính phủ ký hồ sơ “Hát Xoan Phú Thọ” trình Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO) xem xét đưa vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.

Trước đó, tháng 8/2009, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đã có công văn yêu cầu Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch hướng dẫn UBND tỉnh Phú Thọ xây dựng hồ sơ "Hát Xoan Phú Thọ" trình UNESCO xem xét đưa vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.

Hát Xoan còn có tên là "Khúc môn đình", là lối hát thờ thần, tương truyền có từ thời các Vua Hùng. Ðây là một loại hình dân ca lễ nghi, phong tục gắn với hội mùa, thờ thành hoàng, có hình thức nghệ thuật đa yếu tố, gồm cả nhạc, hát, múa, nằm trong thành phần các trò diễn hội làng.

Phú Thọ là vùng đất gốc, nơi phát tích hát Xoan. Nơi đây hiện có 4 phường Xoan được thành lập theo quyết định của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang hoạt động tại thành phố Việt Trì, đó là phường Xoan An Thái, phường Xoan Thét, phường Xoan Phù Đức và phường Xoan Kim Đái; 3 đội hát Xoan tự thành lập ở huyện Lâm Thao và Phù Ninh.Tỉnh này cũng chỉ còn có 69 nghệ nhân hát Xoan (từ 60 tuổi trở lên), 49 người (từ 60 tuổi trở lên) biết hát Xoan, 81 người tham gia các phường Xoan, trong đó chỉ có 8 nghệ nhân còn khả năng trình diễn và truyền dạy.

Các di tích có hát Xoan có ở 30 cửa đình, trong đó 13 di tích đã được bảo tồn tôn tạo đảm bảo môi trường diễn xướng hát Xoan, 2 di tích đã xuống cấp, 15 di tích đã mất hoàn toàn không còn không gian diễn xướng hát Xoan.

Hát Xoan được đánh giá là một di sản văn hóa độc đáo và có giá trị, tuy nhiên di sản này đang đứng trước nguy cơ bị mai một, thất truyền, cần có biện pháp bảo vệ khẩn cấp một cách nghiêm túc để cho thế hệ mai sau được hưởng một trong những tài sản tinh thần quý giá của ông cha./.

                                                                                                                  Theo Toquoc