Năm nay, ngoài những nội dung truyền thống, Ngày thơ Việt Nam tổ chức vào rằm tháng Giêng còn có thêm một nội dung đặc sắc: Trưng bày tượng các nhà văn, nhà thơ được Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật. Tuy nhiên, không ít người xem thắc mắc vì sao lại thiếu một số bức tượng các tác giả đã quen biết mà không có sự giải thích rõ ràng của Ban Tổ chức.

Có tâm nhưng… gấp quá

Vườn tượng các tác giả được Giải thưởng Hồ Chí Minh được trưng bày tại sân Thiên Quang, nhà Văn Miếu, thu hút rất đông người yêu thơ nói riêng và văn nghệ nói chung. Các bức tượng được làm bằng thạch cao, bên ngoài phủ một lớp giả đồng, đặt trên những bệ nhỏ. Từ Hoài Thanh đến Thế Lữ, Huy Cận đến Xuân Diệu, Nguyễn Huy Tưởng đến Nguyễn Đình Thi… Khuôn mặt những tên tuổi lừng danh của nền văn nghệ nước nhà như tươi tắn, rặng rỡ hơn trong gió xuân.
 
Tuy nhiên, không ít người dân thắc mắc vì sao chỉ có tổng cộng 32 bức tượng, trong khi qua mấy đợt công nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh, con số này có tổng cộng 40 người. Tại sân Văn Miếu hôm rằm tháng Giêng, người ta không thấy có tượng ít nhất của nhà văn Vũ Ngọc Phan, nhà văn nhà viết kịch Học Phi, nhà viết kịch Tào Mạt, nhà viết kịch Lưu Quang Vũ… Nhiều người thắc mắc vì sao như vậy? Phải chăng lần trưng bày này chỉ có riêng những tác giả được tôn vinh trong lĩnh vực văn học? Hay kinh phí chỉ có đến ngần nấy?...

Đem những băn khoăn này hỏi nhà thơ Võ Thị Xuân Hà - thành viên Ban Tổ chức, chỉ bảo “không phụ trách vườn tượng nên không biết”. Hỏi nhà thơ Nguyễn Quang Thiều - Phó Chủ tịch Hội Nhà văn, anh cũng bảo “cái này phải hỏi ông Thỉnh” (nhà thơ Hữu Thỉnh - Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật toàn quốc).

Suốt ngày 16 “âm”, máy ông Thỉnh tò tí te suốt. Mãi đến sáng thứ Bảy (17 âm), mới liên lạc được với ông. Mở đầu, ông nói ngay: “Để có được hệ thống trưng bày tượng trong Ngày thơ lần này, Ban tổ chức bằng cái tâm của mình đã cố gắng hết sức. Nhưng thời gian gấp quá. Ngày 15 tháng Chạp năm Canh Dần, dự án được thông qua. Chỉ có một tháng để triển khai lấy mẫu, lên khuôn, đúc tượng và đem trưng bày”.

Nhà thơ Hữu Thỉnh khẳng định: Tất cả những tác giả được Giải thưởng Hồ Chí Minh đều sẽ được đúc tượng đồng để tôn vinh lâu dài tại Bảo tàng Hội Nhà văn Việt Nam. Hiện nay, 32 bức tượng thạch cao trưng bày trong Ngày Thơ Việt Nam tại Văn Miếu đã được chuyển về lưu giữ tại Hội trường Hội Nhà văn Việt Nam. Khoảng cuối tháng 2, đầu tháng 3 năm 2011, một Hội đồng thẩm định gồm nhà văn Nguyễn Trí Huân và Họa sỹ Trần Khánh Chương chủ trì sẽ thẩm định, nghiệm thu tất cả các mẫu tượng.

Ông Hữu Thỉnh thừa nhận: “Vì thời gian quá gấp, việc trưng bày các mẫu tượng còn nhiều bất cập, chưa xứng tầm với ý nghĩa của dự án. Một số bức tượng chưa phản ánh đúng chân dung các tác giả. Tượng nhà thơ Huy Cận không giống. Tượng Xuân Diệu giống nhưng khuôn mặt hơi nhỏ. Tượng nhà viết kịch Lưu Quang Vũ chưa được trưng bày vì khuôn mặt anh quá trẻ so với tuổi tác và tầm vóc của anh…

Tất cả các bức tượng đều phải được kiểm tra, kiểm chứng lại bằng con mắt của các nhà chuyên môn, những người sống cùng thời với các tác giả, kể cả người thân của họ. Sau đó mới đến giai đoạn đúc tượng đồng để tôn vinh lâu dài. Sẽ không có tác giả nào vắng mặt trong “cuộc chơi lớn” này. Ý nghĩa của dự án là rất lớn nên phải thận trọng, chu đáo, nếu vội vàng sẽ dễ gây phản cảm”.

Tôn vinh các tài năng lớn, cần có cái nhìn toàn diện

Nhà thơ Nguyễn Hoa - Ủy viên Ban chấp hành, Trưởng ban tổ chức Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam cho biết: Có 40 tác giả thuộc nhiều ngành trong lĩnh vực văn học nghệ thuật (văn học, sân khấu, mỹ thuật, âm nhạc…) được Giải thưởng Hồ Chí Minh. Riêng Hội Nhà văn Việt Nam đề nghị và được xét duyệt giải thưởng cho 29 nhà văn, nhà thơ. 11 người còn lại là các Hội sân khấu, mỹ thuật, âm nhạc…

Đáng tiếc là trong số 40 tác giả được giải thưởng Hồ Chí Minh thì Ngày Thơ lần thứ 9 này mới có 32 người được bày tượng. Dù vì bất cứ lý do gì thì đây vẫn là sự thiếu sót không đáng có của Ban tổ chức. Ngày Thơ là ngày hội lớn của những người làm văn học nghệ thuật, việc trưng bày hệ thống tượng là nét mới của lễ hội, cũng là việc cần làm.

Dẫu biết điều kiện, thời gian để thực hiện là eo hẹp, nhưng nếu vì lý do thiếu thời gian mà người có, người không thì từ một việc làm ý nghĩa lại dẫn đến những thắc mắc, hiểu lầm không đáng có. Lẽ ra, Ban tổ chức cũng nên có hình thức thông tin, giải thích để người dân, và gia đình các tác giả nói riêng, không thắc mắc, hiểu lầm.

Phải thừa nhận rằng việc trưng bày tượng các tác giả được Giải thưởng Hồ Chí Minh tại Ngày thơ Việt Nam năm nay là một sáng kiến tốt của Ban Tổ chức nhằm làm cho nội dung Ngày thơ mỗi năm một phong phú hơn. Tuy nhiên, cách làm hơi… tùy tiện của Ban Tổ chức đã làm cho sáng kiến này không trọn vẹn.

Dù sao chúng ta cũng tin tưởng vào lời khẳng định của ông Chủ tịch Liên hiệp các Hội văn học nghệ thuật toàn quốc: “Sẽ không để sót bất cứ tác giả nào”. Một số tác giả “ vắng mặt” trong hệ thống tượng trưng bày của Ngày thơ vừa qua nhưng chắc chắn họ sẽ có mặt bằng tượng đồng, ít nhất là ở Bảo tàng Văn học Việt Nam.

                                                                                                        Theo TT&VH