Beowulf là bản anh hùng ca lâu đời nhất nước Anh cổ bao gồm 3182 dòng thơ lặp âm dài, bối cảnh ở Scandinavia, được biết đến rộng rãi ở xã hội Anh vào thế kỉ VII đến thế kỉ IX, thường được trích dẫn là tác phẩm văn học Anh bản địa sớm nhất.

Nội dung của trường ca nói về Beowulf, một anh hùng ở Geats (Scandinavia), đến trợ giúp Hroðgar, vua của Đan Mạch khi cung điện của vua bị một con quái vật tên là Grendel tấn công. Sau khi Beowulf giết chết Grendel, mẹ của Grendel đến trả thù và cũng bị Beowulf đánh bại. Chiến thắng, Beowulf trở về quê nhà Geatland ở Thụy Điển rồi trở thành vua của xứ này. Năm mươi năm sau, Beowulf đánh bại một con rồng, nhưng người anh hùng cũng bị tử thương trong cuộc chiến. Con cháu đã mai táng ông trong một gò đất ở Geatland.

Bản thảo có nội dung đầy đủ nhất về trường ca này lại có tên Nowell Codex đặt tại Thư viện Anh quốc, nơi lưu trữ bộ sưu tập các bản thảo thời Trung cổ do Sir Robert Bruce Cotton tổng hợp, nhưng năm 1731, bản thảo này đã hư hỏng nặng vì bị một đám cháy quét qua.

Trong bảy thế kỉ đầu tiên, sự tồn tại của Beowulf không gây ấn tượng với các nhà văn và học giả. Tác phẩm chỉ được đề cập ngắn gọn trong danh sách dài  do Humfrey Wanley lập ra vào năm 1705. Đến cuối thế kỉ 18, học giả người Iceland - Đan Mạch là Grímur Jonsson Thorkelin đã dịch trường ca này với tên gọi mới Bjovulfs Drape (1820) - đó là bản dịch ra ngôn ngữ hiện đại đầu tiên của Beowulf. Từ đây về sau, trường ca mới được chú ý và quan tâm theo đúng quy mô và ý nghĩa của nó.

Tuy vậy, một vấn đề chưa được xác định rõ ràng, ai chính là tác giả của Beowulf. Rất nhiều độc giả, nhà văn, thậm chí là học giả cho rằng đó là tác phẩm của nhiều người, còn số khác, bao gồm cả nhà văn Tolkien, lại khẳng định đó là sáng tác của một tác giả duy nhất.

Gần đây có ý kiến cho rằng, trường ca có thể là sự kết hợp cùng lúc hai tác phẩm của hai tác giả khác nhau: một phần liên quan đến cuộc tẩu thoát của Beowulf khỏi Đan Mạch và một câu chuyện liên quan đến cuộc chiến với rồng.

Mới nhất, nhóm nhà khoa học từ Mĩ, Trung Quốc và các nhà văn nước Anh đã nghiên cứu lại nguồn gốc tác phẩm và đăng tải trên tạp chí Nature Human Behavior. Theo họ, qua sự chia tách tác phẩm và phân tích các đặc điểm của văn bản: từ ngữ, chủ đề, phong cách… đều cho thấy một sự nhất quán, do đó có thể khẳng định tác phẩm thuộc về một tác giả duy nhất. Tác giả đó có thể là nhà thơ vô danh Anglo-Saxon hoặc một nhà thơ bất kì khác.

Theo Mai Linh - VNQD