Với các giá trị nổi bật về mặt nội dung, hình thức và phong cách, hồ sơ “Châu bản triều Nguyễn" đã thuyết phục được Ban Tư vấn cũng như dành được đa số phiếu bầu của các nước thành viên tham dự Hội nghị để lọt vào danh sách 16/21 hồ sơ đề cử được UNESCO công nhận là Di sản tư liệu thuộc Chương trình Ký ức thế giới khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Các chuyên gia của Tiểu ban Đăng ký của MOWCAP đã đánh giá cao tính xác thực, độc đáo, duy nhất, giá trị nội dung và tầm ảnh hưởng của Châu bản triều Nguyễn hiện đang bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I trực thuộc Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước đối với khu vực cũng như quốc tế.

Như vậy tính đến nay, “Châu bản triều Nguyễn” là Di sản tư liệu thứ 4 của Việt Nam được UNESCO công nhận sau Mộc bản triều Nguyễn (2007), 82 Bia đá Tiến sĩ tại Văn Miếu-Quốc Tử Giám (2010) và Mộc bản Chùa Vĩnh Nghiêm (2012). Điều đó đồng nghĩa với việc thế giới từ nay có thêm một nguồn sử liệu quý giá phục vụ cho công tác nghiên cứu khoa học của cộng đồng, bởi thông qua Chương trình Ký ức thế giới của UNESCO, các Di sản tư liệu sẽ có nhiều cơ hội để phát huy giá trị của tài liệu và ngày càng đến gần với công chúng hơn.

Châu bản triều Nguyễn là các tập tấu, phụng thượng dụ, chiếu, chỉ dụ, tư, trình, sớ, bẩm... được đích thân các vua nhà Nguyễn ngự lãm hoặc ngự phê bằng mực màu son. Thông qua nhà vua ngự phê truyền đạt ý chỉ hoặc giải quyết các vấn đề chính trị, quân sự, ngoại giao, kinh tế, văn hóa, xã hội...Việc ngự phê của các vua triều Nguyễn là một trong những đặc điểm độc đáo của Châu bản. Trải qua 143 năm triều Nguyễn, số lượng Châu bản sót lại còn khoảng 1/5, nhưng ngày càng khẳng định tính độc nhất và những giá trị lịch sử quý hiếm. Châu bản triều Nguyễn phản ánh tất cả mọi mặt của đời sống xã hội thời kỳ phong kiến chứ không riêng về mảng nào. Người làm về văn hóa, lịch sử có thể nghiên cứu nhiều chủ đề khác nhau, trong đó có chủ đề liên quan tới chủ quyền biển đảo của Việt Nam.

Châu bản triều Nguyễn hiện đang được lưu giữ còn nhiều bản gốc có ghi ngày giờ, niên địa cụ thể, có dấu ấn vương triều Nguyễn và tập trung nhiều nhất vào thời Vua Minh Mạng. Các tờ Châu bản chứa nội dung khẳng định nhà Nguyễn đã quản lý 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, có hệ thống quản lý hành chính nhà nước ở đây, đồng thời nhiều tài liệu về việc phái các đội đi Hoàng Sa, Trường Sa khảo sát và lập các bản đồ, lập các tài liệu…Đây là những tư liệu đặc biệt quan trọng khẳng định chủ quyền của Việt Nam với 2 quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa.

Theo Mai An - SGGPO