Các chuyên gia an ninh biển trên thế giới đã đồng loạt lên tiếng thúc giục chính phủ Mỹ và các bên liên quan ngay lập tức đưa ra kế sách chặn đứng âm mưu xây dựng chuỗi đảo nhân tạo của Trung Quốc tại biển Đông, theo trang War on the Rocks.

Vạch trần mưu đồ của Trung Quốc

Theo tiến sĩ Dean Cheng, chuyên gia về vấn đề chính trị và an ninh thuộc Tổ chức The Heritage, Trung Quốc đang có ý đồ thiết lập một thực tế mới tại biển Đông. Thông qua việc xây dựng và bồi đắp chuỗi đảo nhân tạo, chính quyền Bắc Kinh đang có âm mưu lèo lái cộng đồng thế giới công nhận quan điểm sai trái rằng biển Đông thuộc về nước này. Chuyên gia Robert Haddick, nhà thầu độc lập của Bộ Tư lệnh chiến dịch đặc biệt Mỹ, cho rằng Trung Quốc muốn dần củng cố “tính hợp pháp” của những tuyên bố chủ quyền phi lý ở phần lớn biển Đông. Sau khi bồi đắp hàng trăm héc ta đất, Trung Quốc sẽ có thể thiết lập công sở, đồn cảnh sát, cầu tàu, sân bay, cơ sở du lịch và nhà cửa như từng thực hiện tại quần đảo Hoàng Sa, nhằm củng cố các cơ sở cho yêu sách chủ quyền.

Từ đó, ông Haddick đề xuất chính phủ Mỹ và các đối tác trong khu vực hãy cùng nhau liên kết để công khai ý đồ bành trướng trên biển của Trung Quốc ở tầm thế giới, cũng như vận động các kênh ngoại giao để tuyên truyền các hậu quả từ hành động gây nguy hiểm mà chính quyền Bắc Kinh đang theo đuổi.

Còn theo nhận định của chuyên gia Ely Ratner, Phó giám đốc Chương trình an ninh châu Á - Thái Bình Dương thuộc Trung tâm an ninh mới của Mỹ, Washington vẫn chưa có hướng tiếp cận hữu hiệu để ngăn chặn những hoạt động xây cất trái phép của Trung Quốc tại biển Đông. Chuyên gia Ratner cho rằng nếu Mỹ bỏ mặc tình hình tại biển Đông, chiến lược bồi đắp đảo của Trung Quốc về cơ bản có thể làm thay đổi hoàn toàn tình thế chiến lược ở Đông Á và xa hơn nữa. Theo ông Ratner, để thuyết phục Washington can thiệp sâu hơn, đầu tiên giới phân tích cần phải xác định cụ thể về ý đồ trung và dài hạn của Trung Quốc khi xây đảo nhân tạo. Chẳng hạn, liệu những cơ sở mới sẽ là nơi đồn trú của quân đội Trung Quốc và là bàn đạp tấn công những mục tiêu xa hơn? Liệu sự tồn tại “cưỡng bách” của các đảo nhân tạo tại biển Đông ảnh hưởng như thế nào đối với lợi ích của Mỹ trong khu vực?

Hợp tác ứng phó

Song song với việc vạch rõ mưu đồ Trung Quốc, các nước trong khu vực cần hợp tác để ngăn chặn việc Bắc Kinh tạo ra “sự đã rồi” ở biển Đông. Ngoài ra, Mỹ cần tiếp tục đầu tư vào việc nâng cao năng lực theo dõi trên biển cho các đồng minh và đối tác.

Theo chuyên gia Haddick, nhiệm vụ cấp bách đối với các nước như Nhật, Philippines và VN là tăng cường sự hiện diện của các đội tàu cá và đội tuần tra cảnh sát biển để tránh tạo ra hình ảnh nhường vùng biển này cho Trung Quốc. Về phía Mỹ, nước này cần đẩy mạnh hiện đại hóa lực lượng không quân và hải quân ở khu vực để bảo đảm rằng leo thang quân sự sẽ không bao giờ mang lại chiến thắng cho Trung Quốc.

Trong khi đó, chuyên gia Mira Rapp-Hooper, Giám đốc Sáng kiến minh bạch hàng hải châu Á thuộc Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) kêu gọi các nhà hoạch định chính sách Mỹ hãy cảnh báo Trung Quốc rằng họ sẽ không thành công trong việc sử dụng các tiền đồn ở biển Đông để hăm dọa các nước láng giềng hoặc làm xói mòn luật pháp quốc tế. “Các quan chức Mỹ nên kín đáo cảnh báo những người đồng cấp Trung Quốc rằng Mỹ sẽ chủ động thách thức vùng nhận diện phòng không ở biển Đông nếu Bắc Kinh tuyên bố điều này”, bà Rapp-Hooper viết.

Với những đề xuất quyết liệt, chuyên gia Zack Cooper thuộc CSIS kêu gọi Washington hãy mạnh mẽ hơn trong việc ứng phó với những hoạt động của Trung Quốc ở “vùng xám”, tức những hoạt động khiêu khích chưa đến mức làm phát sinh các rủi ro đáng kể đối với Bắc Kinh.

Thông qua việc sử dụng lực lượng hải cảnh ở biển Đông, Trung Quốc muốn loại bỏ sự can dự của lực lượng hải quân Mỹ trong các cuộc đối đầu. Do vậy, ông Cooper kêu gọi Mỹ hãy mạnh dạn xem xét việc sử dụng tàu quân sự ứng phó với tàu hải cảnh Trung Quốc để răn đe nước này. “Chiến dịch cưỡng bách của Trung Quốc khó có thể chấm dứt nếu không có sự can thiệp từ bên ngoài. Cho phép Bắc Kinh tự tung tự tác ở biển Hoa Đông và biển Đông là chấp nhận cho nước này tiếp tục cưỡng bách và hủy hoại trật tự quốc tế và khu vực”, ông Cooper viết.

Đe dọa trực tiếp các bên tranh chấp Theo tờ Rappler, Phó đại diện phái bộ Philippines tại LHQ Irene Susan Natividad mới đây đã công khai chỉ trích Trung Quốc trước Hội đồng LHQ vì hành vi xây dựng đảo nhân tạo ở biển Đông. “Hành động bồi đắp đảo trên diện rộng là mối đe dọa trực tiếp đối với Philippines lẫn những bên tranh chấp biển Đông... đe dọa an ninh và hòa bình, ổn định về mặt toàn diện trong khu vực”, tờ Rappler dẫn bài phát biểu được công bố ngày 3.3 của bà Natividad. Bà cũng cảnh báo tham vọng xây đảo của Trung Quốc đang phá hủy nghiêm trọng sự đa dạng sinh thái của khu vực, gây nên những tổn thất không thể cứu vãn đối với sự cân bằng sinh thái tại biển Đông, từ đó gây ảnh hưởng dài hạn đối với sinh kế của những người sống nhờ vào biển qua nhiều thế hệ.