Thái độ kiên quyết

Khi nói về vấn đế tranh chấp Biển Đông với tờ Yomiuri (Nhật Bản) ngày 23/3, Tổng thống Indonesia Joko Widodo khẳng định "đường 9 đoạn" Trung Quốc đưa ra trên Biển Đôn hoàn toàn không có cơ cở pháp lý.

“Chúng ta cần hòa bình và ổn định ở châu Á – Thái Bình Dương để phát triển kinh tế. Do đó, chúng tôi ủng hộ Bộ Quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC), đồng thời tổ chức đối thoại giữa Trung Quốc và Nhật Bản cũng như giữa Trung Quốc và ASEAN”, ông Widodo nói.

Đồng thời ông Widodo đã bác bỏ “đường 9 đoạn”, một trong những tuyên bố chủ quyền chính của Bắc Kinh trên biển Đông. “Đường 9 đoạn mà Trung Quốc vẽ ra không có cơ sở theo luật pháp quốc tế” – ông nói.

Tổng thống Indonesia đưa ra phát biểu trên trong chuyến thăm Nhật Bản (từ ngày 22 - 25/3). Sau Nhật Bản, ông tiếp tục đến Trung Quốc. Đây là lần đầu tiên ông thể hiện quan điểm về vấn đề Biển Đông kể từ khi nhậm chức tổng thống vào tháng 10/2014.

Với 'đường 9 đoạn', Trung Quốc ngang ngược đòi độc chiếm 90% trong tổng diện tích 3,5 triệu km2 của Biển Đông, khu vực được đánh giá là giàu khí đốt cũng như có tuyến thương mại hàng hải trị giá khoảng 5.000 tỉ USD mỗi năm.

Tham vọng của Trung Quốc và vấn đề tranh chấp trên Biển Đông đã được Indonesia xác định là thách thức trong tương lai gần với nước này ngay từ đầu năm 2014. Nhận định của Indonesia được đưa ra trng nội dung của bài viết đăng tải trên tạp chí Foreign Policy nhân sự kiện Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Nhận định này được củng cố bằng cơn khát năng lượng ngày một khủng khiếp của Trung Quốc. Dự báo của Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA) cho thấy đến năm 2035, nhu cầu năng lượng của Trung Quốc sẽ gấp đôi Mỹ và gấp ba Liên minh châu Âu (EU).

Biển Đông không chỉ là tuyến hàng hải huyết mạch mà còn được đánh giá cao về trữ lượng dầu khí, trong đó có vùng đáy biển xung quanh Natuna - quần đảo thuộc vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Indonesia nhưng rủi thay lại bị “đường lưỡi bò” của Trung Quốc liếm mất một phần.

Indonesia từng nhiều lần khẳng định không có tranh chấp với Trung Quốc tại Natuna bởi tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh không có cơ sở pháp lý. Nhưng Bắc Kinh đơn giản là phớt lờ những tuyên bố của Jakarta.

Đáng chú ý, Tư lệnh quân đội Indonesia - Tướng Moeldoko - gần đây thừa nhận “thách thức chính của Indonesia trong tương lai gần là các tranh chấp trên biển Đông và an ninh biên giới”. Trước mắt, căn cứ không quân Ranai trên quần đảo Natuna đã được tăng cường an ninh đáng kể.

Trước đó, vào tháng 2/2014, sau khi Trung Quốc lập vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên biển Hoa Đông, Ngoại trưởng Indonesia Marty Natalegawa thẳng thừng: “Chúng tôi nhấn mạnh với Trung Quốc rằng chúng tôi không chấp nhận một vùng nhận dạng tương tự trên Biển Đông”.

Chuyên gia Scott Bentley, Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS), cho rằng đã đến lúc Jakarta định hình lại chính sách ngoại giao để thích ứng với môi trường hàng hải ngày càng nóng bỏng. Một tương lai mà Indonesia can dự nhiều hơn để bảo vệ lợi ích quốc gia trên Biển Đông gần như là chắc chắn.

Tàu tuần duyên của Mỹ hiện diện tại Biển Đông.

Vai trò của Mỹ

Theo giới chuyên môn nhận định, việc Jakarta có những tuyên bố cứng rắn trên là do sự thuyết phục của Mỹ trong vấn đề Biển Đông. Cụ thể, trong một bài viết hồi đầu tháng 3/2015, Thiếu tá Hải quân Mỹ Jeff W. Benson kêu gọi lập Trung tâm Hoạt động Hàng hải Quốc tế (IMOC) đối phó với Trung Quốc và đặt trụ sở tại Indonesia.

Trung tâm này sẽ là sự thể hiện bằng thực tế trước các cam kết của Washington đối với các nước ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương. IMOC sẽ giám sát các diễn biến ở Biển Đông và Ấn Độ Dương nhằm đối phó với sự lớn mạnh của Trung Quốc.

Trong khi đó, theo Thiếu tá Benson, Hải quân Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLAN) đã không ngừng tăng cường các nỗ lực chế tạo tàu ngầm và tàu chiến.

Chưa kể, tới năm 2020, theo một số nguồn tin, PLAN sẽ triển khai gấp đôi số lượng tàu ngầm ở châu Á-Thái Bình Dương, cao hơn so với 60% số tàu ngầm mà Mỹ dự kiến điều tới vùng này. Cùng với đó, PLAN cũng không ngừng tăng cường các hoạt động ở Ấn Độ Dương và Biển Đông.

Theo chia sẻ của ông Benson, IMOC sẽ đóng vai trò là cầu nối quan trọng để tăng cường các mối quan hệ hàng hải với Ấn Độ, Indonesia và lực lượng hàng hải của các quốc gia Đông Nam Á khác.

Trước khi Mỹ đưa ra sáng kiến này, hồi cuối năm 2014, tờ Học giả Ngoại giao (Nhật Bản) đưa tin, một cố vấn cao cấp của Tổng thống Indonesia Joko Widodo tuyên bố, Indonesia sẽ kiên quyết bảo vệ chủ quyền trong các vấn đề hàng hải như đánh bắt cá phi pháp từ Biển Đông.

Theo bài báo, khi phát biểu tại Trung tâm nghiên cứu các vấn đề chiến lược và quốc tế (CSIS) ở Washington, cựu sĩ quan chỉ huy Lực lượng đặc nhiệm Indonesia Luhut Panjaitan nói: "Chủ quyền của Indonesia là không thể đàm phán... Về điểm này, chúng tôi rất kiên quyết".

Luhut Panjaitan nói, trong vấn đề Biển Đông, mặc dù Indonesia có thể trợ giúp thu hẹp bất đồng giữa các nước ASEAN và Trung Quốc, nhưng Indonesia cũng sẽ không tránh né khai thác tài nguyên ở vùng biển của mình. Điểm này đặc biệt đối với quần đảo Natuna, Indonesia luôn lo ngại một phần vùng biển xung quanh quần đảo này có chồng lấn với yêu sách "đường 9 đoạn" của Trung Quốc.

Luhut Panjaitan nói: "Đối với quần đảo Natuna, chúng tôi xác định chắc chắn rằng, đây là lãnh thổ của Indonesia, đến nay, tôi cho rằng không có bất cứ vấn đề gì. Tôi nghĩ, chúng tôi sẽ đến khai thác... khí đốt".

Ông còn nói, hợp tác ở quần đảo Natuna giữa Công ty dầu mỏ quốc gia Indonesia và Công ty Chevron Mỹ sẽ có lợi cho bảo vệ chủ trương chủ quyền của Indonesia, bởi vì có sự tham gia của Mỹ. Luhut Panjaitan còn cho biết: "Đây là một trong những mục tiêu, phát đi tín hiệu với Trung Quốc: Được rồi, anh không thể đến đây, bởi vì ở đây cũng có Mỹ hiện diện".

Theo Ngọc Hòa - Đất Việt