Ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đang tham vọng dùng các đảo nhân tạo mà nước này xây dựng trái phép tại quần đảo Trường Sa của Việt Nam trên Biển Đông để phục vụ cho mục đích quân sự, Lowy Interpreter, trang web chính thức của Viện Chính sách Lowy, dẫn lời đô đốc Harry Harris, chỉ huy Bộ Tư Lệnh Thái Bình Dương của Mỹ, phát biểu tại Diễn đàn An ninh Aspen thường niên do Viện nghiên cứu Aspen ở Washington tổ chức mới đây. Ông gọi các đảo nhân tạo này là "những tiền đồn tiềm năng" của quân đội Trung Quốc.

Bắc Kinh cố tình lấp liếm ý đồ trên bằng cách nhấn mạnh vào khía cạnh dân sự trong mục đích sử dụng của chúng như cung cấp dịch vụ công cộng, cứu nạn hàng hải, phòng chống thiên tai hay quan trắc khí tượng.

Nâng cao năng lực kiểm soát

Theo bà Bonnie S.Glaser từ Viện chính sách Lowy, chuỗi tiền đồn thuộc quần đảo Trường Sa mà Bắc Kinh cải tạo trái phép chắc chắn sẽ được lắp đặt hệ thống radar và thiết bị do thám điện tử nhằm tăng cường năng lực tình báo của Trung Quốc cũng như khả năng theo dõi, trinh sát trên biển.

Đường băng dài hơn 3.000 m mà nước này xây trên đá Chữ Thập cho phép hầu như tất cả các loại chiến đấu cơ cất và hạ cánh. Trung Quốc bên cạnh đó liên tục dựng lên nhiều nhà chứa với mục tiêu biến nơi đây trở thành một kho dự trữ máy bay chiến thuật, sẵn sàng xuất kích bất cứ lúc nào.

"Đường băng 3.000m đủ sức đón cả máy bay ném bom B-52, gần đủ lớn để trở thành bãi phóng tàu con thoi và thừa sức để một chiếc máy bay chở khách Boeing 747 cất cánh", ông Harris nói.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng có thể điều động tới đây các loại phi cơ trinh sát, cảnh báo sớm, máy bay vận tải, máy bay tiếp liệu hay thậm chí cả chiến đấu cơ. Tùy thuộc vào những nền tảng và công trình được triển khai tại các tiền đồn này, Bắc Kinh có thể nắm trong tay khả năng giám sát gần như toàn bộ diện tích Biển Đông, 24h trên 7 ngày, giành ưu thế áp đảo so với các nước láng giềng nhỏ bé hơn, cũng như đặt ra thách thức lớn cho hoạt động quân sự của Mỹ trong khu vực.

Tạo tiền đề lập ADIZ

Chiến đấu cơ Su-27 của Trung Quốc bay áp sát máy bay của lực lượng phòng vệ Nhật Bản trên biển Hoa Đông tháng 6/2014. Ảnh: AP

Trung Quốc có thể tuyên bố Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên một phần hoặc toàn bộ khu vực nằm trong cái gọi là "đường 9 đoạn" mà nước này tự đưa ra, chiếm 90% diện tích Biển Đông. Để hiện thực hóa ý định trên, Bắc Kinh chắc chắn sẽ duy trì đường băng tại một số địa điểm nhất định, bà Glaser đánh giá.

ADIZ là vùng trời trên biển hoặc đất liền mà quốc gia thiết lập, vượt ra ngoài không phận của một nước, đòi hỏi phi cơ tiến vào phải khai báo, đồng thời có quyền kiểm soát đường bay của phi cơ đó vì lợi ích an ninh quốc gia. 

"Họ đã xây dựng đường băng, họ sẽ chuyển vũ khí đến đó. Về sau, khi một máy bay Mỹ đi qua, dù là chuyến bay thương mại hay loại nào khác, họ cũng sẽ đòi phải 'khai báo'", Thượng nghị sĩ John McCain, chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ tuần trước phát biểu tại Viện Hudson, trụ sở ở Washington.

Giáo sư Andrew Erickson, từ Đại học Hải chiến Mỹ, thì tin rằng Trung Quốc sẽ thiết lập ADIZ trên Biển Đông trong vòng 2 năm tới.

Tháng 11/2013, Trung Quốc đơn phương tuyên bố thiết lập ADIZ trên vùng biển tranh chấp ở Hoa Đông. Hành động này khi đó bị chỉ trích dữ dội. Một tướng quân đội ở Bắc Kinh còn tiết lộ Trung Quốc từ rất lâu đã có kế hoạch lập ADIZ tại tất cả các vùng biển xung quanh nước này, bao gồm Hoa Đông, Hoàng Hải và cả Biển Đông.

Phong tỏa cửa ngõ

Hải quân Trung Quốc hôm 28/7 tập trận bắn đạn thật trên Biển Đông với mục đích nước này đưa ra là tăng cường năng lực tác chiến trên biển. Ảnh: PLA Daily

Trung Quốc cũng có thể lợi dụng các tiền đồn tại quần đảo Trường Sa để mở rộng vùng chống tiếp cận/chống xâm nhập (A2/AD) về phía nam và đông, đến vùng biển Philippines và biển Sulu. Các đường băng trên tiền đồn ở Biển Đông sẽ cho phép các đơn vị quân đội Trung Quốc tăng cường phạm vi hoạt động của những chiến đấu cơ đóng trên đất liền hay ở đảo Hải Nam, từ đó bao quát toàn bộ Biển Đông và xa hơn nữa.

Trung Quốc cũng nhờ vậy mà gia tăng đáng kể khả năng phản ứng trước những động thái quân sự của Mỹ trong  khu vực. Chiến đấu cơ Bắc Kinh sẽ thuận lợi hơn khi muốn ngăn chặn máy bay Washington ngay cả khi chúng ở cách xa bờ biển Trung Quốc, các chuyên gia đánh giá.

Đô đốc Harris cho biết Trung Quốc hiện chưa điều tên lửa hành trình chống hạm hay thiết bị hỗ trợ đến các đảo nhân tạo nhưng dự đoán Bắc Kinh trong tương lai gần sẽ triển khai tên lửa đất đối không tới đây. Thêm vào đó, bến cảng trên bãi đá Chữ Thập khá phù hợp để trở thành nơi neo đậu cho tàu ngầm của Bắc Kinh nếu so với cảng nước nông mà quân đội Trung Quốc đang sử dụng ở đảo Hải Nam.

Theo bà Glaser, khi xung đột quân sự bùng phát, các đảo nhân tạo cùng lực lượng tàu chiến và máy bay đồn trú trên đó rất dễ bị tấn công nhưng trong thời bình hay giai đoạn khủng hoảng, Trung Quốc có thể lợi dụng những tiền đồn này để đẩy Mỹ ra xa khỏi Biển Đông. Trường hợp Bắc Kinh quyết định đánh bật các bên liên quan trong tranh chấp khỏi quần đảo Trường Sa, những tiền đồn này sẽ trở thành công cụ nguy hiểm của quân đội Trung Quốc. Trực thăng, tàu đổ bộ và các loại pháo binh cơ động hoàn toàn có thể được sử dụng để triển khai tấn công chớp nhoáng.

Glaser cho rằng với những tiền đồn được quân sự hóa, Trung Quốc cũng có khả năng gây áp lực lên các bên tuyên bố chủ quyền chồng lấn ở Biển Đông. Điển hình như Bắc Kinh dễ dàng phong tỏa và làm gián đoạn hoạt động tiếp tế của Manila tới con tàu chiến cũ nát trên bãi Cỏ Mây mà quân đội Philippines đồn trú. Hồi đầu năm 2014, tàu bảo vệ bờ biển Trung Quốc hai lần ngăn chặn tàu dân sự Philippines cung cấp hàng hóa cho các lính hải quân đóng tại bãi Cỏ Mây.

Theo Vũ Hoàng - vnexpress