Trong số thơ trên Tạp chí Sông Hương năm 2010, tôi thật sự bồi hồi khi đứng trước Ngôi nhà ngó mặt ra đại dương.

Chưa hề biết đến Đông Triều, nên tôi tự làm một phép liên tưởng giữa tên tác giả với tên tác phẩm: Đông là biển đông (đại dương), Triều là thủy triều (sóng); sóng đại dương vỗ lên cõi lòng anh những dòng thơ trong vắt.

Chữ “ngó” ở đầu đề như ngọn hải đăng giữa biển khơi, dẫn dụ người đọc. Nếu là “ngoảnh” (ngôi nhà ngoảnh mặt ra đại dương), đấy đơn thuần chỉ hướng/vị trí, là không gian ngôi nhà tọa lạc. Nhưng “ngó”, là ánh nhìn xa xăm, buồn, mỏi mòn, hy vọng, thì ngôi nhà đã mang thân phận. Hãy hình dung: có một bà mẹ già nua ngồi sâu hút trong trong ngôi nhà, khuôn mặt dú vào bóng tối, chỉ đôi mắt sáng dõi ra đại dương mênh mông sóng tìm kiếm những con thuyền, những người thân bặt tăm suốt nhiều ngày.

“Gió đã về thật rồi từ chiều hôm qua”. Gió ở đây là tín hiệu của tin buồn, đến cả còng gió cũng “nhổm mình ngơ ngác”. Trong một câu thơ về còng gió (Đàn còng gió non nhổm mình ngơ ngác), tôi chưa thấy ai viết hay đến vậy. “Đàn còng gió non”, bơ vơ như bầy chim mới nở đợi mẹ kiếm mồi về, nhấp nhổm trước làn gió lạnh.

Mức độ gió được nhân lên ở khổ thơ thứ 2, trở thành giông. “Bầy hải cầm tan tác.../ trở về rối rít chuyện mùa phiêu bạt”; luồng gió nhẹ nguyên sơ không ngăn nổi bão biển, để đôi mắt trong ngôi nhà mong manh thân phận ấy “dõi ra trùng dương xanh mướt”. Và dưới đây là những dòng thơ nghẹn đắng:

Ngôi nhà từng vật vờ gió bạt ngắm sao khuê
Đã từng mẹ gục đầu vào di ảnh những người con không về nữa
Đã từng tối mắt quầng thâm chờ bão lửa

Chẳng hiểu sao đọc lại bài thơ, tôi xác định ngôi nhà của Đông Triều nằm trên đảo Lý Sơn, với hốc mắt sâu thẳm của người mẹ chờ con lạc lối, bơ vơ ngay trên ngọn sóng quê nhà.

Hình ảnh “Tổ tiên níu chặt dưới chân đước, chân tràm” thật độc đáo. Ở vùng đất thường bị xâm thực, cây đước là người lính, là anh hùng gồng ngực che chắn, giữ từng tấc đất... Câu thơ chỉ là vệt sáng bật hé song đủ để độc giả nhận diện nỗi niềm lớn. Ấy là độ sâu của bài thơ.

Đến hai câu thơ cuối: “Đêm nay gió đã về thật rồi reo ở phía cửa Đông - Khêu ngọn lửa bừng cao sưởi ấm những đồng bào đã mất...”, thì đôi mắt bên ngọn đèn lắt lay trong ngôi nhà vẫn [phải] là niềm tin cho những ai giữa sóng gió thời cuộc hướng đến.

Ngôi nhà ngó mặt ra đại dương được viết trên nền truyền thống, chân thành, nhiều hình ảnh xúc động, toát lên thân phận con người ở phía biển đông ngày đêm vỗ sóng vào biên ải...

14 - 12 - 2010
N.N



ĐÔNG TRIỀU

Ngôi nhà ngó mặt ra đại dương


Gió đã về thật rồi từ chiều hôm qua
Bọt sóng xếp giồng trước hàng hiên chờ gieo hạt
Đàn còng gió non nhổm mình ngơ ngác
Những tượt tràm tách vỏ cuối triền sông

Bầy hải cầm tan tác giữa cơn giông
Trở về rối rít chuyện mùa phiêu bạt
Trên vách gió lùa phất phơ câu hát
Còn yêu nhau em ghé lại nơi này...

Gió đã về rắc trên những cành đước dang tay
Ngăn bão biển dội vào năm mấy lượt
Đôi mắt dõi ra trùng dương xanh mướt
Như Tổ quốc thật gần chạm được cuối đường mây

Những con tàu rúc còi vừa đi qua nơi đây
Vẫy cánh tay đỏ thắm vào hải trình xa thẳm
Từ cửa sông xanh rặng dừa nhiểm mặn
Bạn bốn phương đang ngắm hướng quay về

Ngôi nhà từng vật vờ gió bạt ngắm sao khuê
Đã từng mẹ gục đầu vào di ảnh những người con không về nữa
Đã từng tối mắt quầng thâm chờ bão lửa
Tổ tiên níu chặt dưới chân đước, chân tràm...

Sóng đã nhiều lần phủ ngôi nhà ngửa mặt trước đại dương
Bão đã nhiều lần rẽ cột kèo xa cách
Em còn trở lại thăm cùng trời cuối đất
Hạt phù sa líu ríu về tụ chật cuối triền sông

Đêm nay gió đã về thật rồi reo ở phía cửa Đông
Khêu ngọn lửa bừng cao sưởi ấm những đồng bào đã mất...

Đ.T