Theo bản dịch mới đây của một số người thông thạo chữ Hán tại địa phương, nội dung bản sắc phong cổ khẳng định: Vào năm Minh Mạng thứ 18 (Mậu Tuất 1838), Tuần phủ Nam Nghĩa (cai quản cả 2 tỉnh Quảng Nam và Quảng Ngãi ngày nay) chỉ dụ: Trong đội thủy vệ Quảng Nam số 10 có đội binh Lê Văn Ước “đầu quân lâu năm, công vụ cần mẫn nên đề bạt làm quyền Đội trưởng Đội tả thủy vệ Quảng Nam số 1, giao bằng cấp soái đội, tùy cai quản”.

Như vậy, ông Lê Văn Ước - người con của tộc Lê quê ở phường Hạ, xã Hòa Thanh, tổng An Hòa, huyện Hà Đông (nay là thôn Hạ Thanh, xã Tam Thanh) - được phong giữ chức Đội trưởng Đội tả thủy vệ cai quản Hoàng Sa.

Cùng với chỉ dụ trên, tại đây còn lưu một chỉ dụ nữa của quan Tri phủ huyện Hà Đông, căn cứ lệnh cấp trên đã phê giấy chứng nhận giao Đội trưởng Đội tả thủy vệ Lê Văn Ước tuyển mộ thủy quân, lấy vải đỏ may cờ nhỏ, trên đó viết dòng chữ “Hà Đông Tiên Giang Đoàn Dân Dũng”.

Một văn bản cổ khác nữa cũng lưu giữ tại đây cho biết, chiếu dụ của quan Tri phủ huyện Hà Đông (viết năm Tự Đức thứ 11, tức năm 1859) quy định về việc mộ thủy binh. Bình thường, lực lượng này là tự vệ hương thôn, ngày tập luyện võ nghệ, đêm thì tuần phòng, nhưng nếu có công văn lúc cần lập tức xuất binh.

Các văn bản cổ trên cho thấy, cùng với ngư dân tỉnh Quảng Ngãi, ngư dân Quảng Nam cũng đã tham gia “đội Hoàng Sa” từ rất lâu để bảo vệ chủ quyền quần đảo này.   

Theo T.T.Thư - LĐO