Thả diều là một thú chơi có từ xa xưa ở Việt Nam, nhưng để nâng cánh diều lên thành một nét văn hóa thì không phải nơi nào cũng làm được. Ở Huế, từ lâu, thú chơi thả diều đã được các vua chúa triều Nguyễn tổ chức thành những lễ hội hoành tráng trong các dịp lễ tết. Thời vua Đồng Khánh, vua Bảo Đại, còn tổ chức các cuộc thi thả diều có giải thưởng. Huế cũng là nơi có câu lạc bộ diều đầu tiên trong cả nước với tên gọi “Hội Cầu Phong”, được thành lập năm 1973, tập hợp những người yêu thích thả diều ở Cố đô. Từ Câu lạc bộ này, rất nhiều nghệ nhân tài tử đã thành danh với nghệ thuật làm diều, thả diều còn lưu truyền đến nay ở Huế như: Đoàn Chước, Nguyễn Văn Bân, Ưng Hạng, Trần Văn Đông… Tuy nhiên do chiến tranh, Hội Cầu Phong chỉ tồn tại được 2 năm. Sau một thời gian dài gián đoạn, năm 1983, những nghệ nhân tâm huyết với diều Huế tập hợp nhau lại và cho ra mắt CLB diều Huế với hơn 20 thành viên. Sau gần 20 năm phát triển, CLB diều Huế đã có hàng trăm hội viên, với rất nhiều nghệ nhân tài tử nổi tiếng như Nguyễn Văn Bê, Nguyễn Văn Ry, Nguyễn Đăng Hoàng, Nguyễn Văn Cư… đã làm rạng danh cho diều Huế qua các cuộc liên hoan diều trong nước và quốc tế. Đến nay, CLB diều Huế đã 9 lần dại diện cho diều Việt Nam có mặt tại liên hoan diều Quốc tế được tổ chức 2 năm một lần ở Pháp - nơi được coi là thủ phủ của nghệ thuật thả diều thế giới.

Buổi chiều trên quảng trường Ngọ Môn trước kinh thành Huế, những cánh diều với đủ màu sắc rực rỡ, đủ kiểu dáng thả sức bay lượn trên bầu trời. Màu xanh biếc của trời làm nền cho những cánh diều chim phượng rực rỡ. Cái nắng nóng gay gắt của mùa hè không làm giảm đi niềm đam mê của những người chơi diều. Tầm 3 giờ chiều, nhiều nhóm diều đã tụ tập để chuẩn bị cho màn trình diễn trên không. Để thực hiện được điều này, những người chơi diều ngoài sự đam mê còn có cả một quá trình kế thừa và sáng tạo về nghệ thuật thiết kế và biểu diễn. Để làm ra một con diều đã khó, điều khiển được diều bay lượn theo ý muốn càng khó hơn.

Tre là loại vật liệu dễ kiếm và quen thuộc với đời sống người dân Huế từ bao đời nay. Các loại diều Huế chủ yếu khung được làm bằng tre, dán vải, sơn bằng sơn dầu và bột màu luy-mi-nơ cho màu bền, đẹp. Mỗi con diều được làm ra là một tác phẩm nghệ thuật. Đó là sự kết hợp của kiến trúc, hội họa, kinh nghiệm và qua rất nhiều lần thử nghiệm mới trình diễn trước công chúng.

Tuy vất vả, nhưng bằng sự đam mê, các nghệ nhân diều đã làm nên một bộ sưu tập diều khổng lồ với nhiều mẫu mã khác nhau trong hình dáng các loài chim thú. Diều hình rồng và chim phụng có thể được xem là nhiều nhất, tượng trưng cho mảnh đất kinh đô cuối cùng của nước ta. Tiếp đó là các loài vật quen thuộc trong đời sống như chim công, bướm, quạ.. Ngay cả những loài không biết bay như cá, con người cũng được cho bay luợn. Nhìn những cánh diều bay chập chờn trong gió, lên cao khi gió mạnh, thả mình lơ lửng khi gió hiu hiu cũng tựa như chính số phận cuộc đời của con người và ước mơ khát vọng muốn bay lên trên cuộc đời.

Chơi diều đang là thú chơi thu hút được nhiều lứa tuổi tham gia từ người già đến trẻ nhỏ với một niềm đam mê khó tả. Mùa hè có nhiều thời gian rảnh thì người thả diều càng đông, những cánh diều bay lượn càng nhiều. Từ thú chơi dân dã của cha ông ngày xưa, các nghệ nhân đã nâng lên thành nét văn hóa đặc sắc của Huế. Ngày nay, Huế đang định hình là một thành phố Festival của Việt Nam, với rất nhiều lễ hội được tổ chức hoành tráng. Diều Huế đã thực sự trở thành một thú chơi nghệ thuật, một đặc sản văn hóa của Cố đô.

Ðể bảo lưu và gìn giữ nghệ thuật diều truyền thống, các nghệ nhân diều Huế thường xuyên mở các lớp dạy làm diều, thả diều cho thanh, thiếu niên. Ðó chính là một sự đảm bảo để nghệ thuật chế tác và thả diều truyền thống ở Huế phát triển lâu bền và không bị mai một trong tương lai.

Võ Thúy Hiền