Vua Minh Mạng tên thật là Nguyễn Phúc Đảm, lên ngôi vào tháng giêng năm Canh Thìn (tức tháng 2/1820) khi 29 tuổi, độ tuổi thanh niên với sức khỏe và lòng nhiệt huyết nhưng nhà vua không vì thế mà sa vào hưởng lạc, trái lại ông lấy công việc, hoạt động để nuôi dưỡng tinh thần, vun bồi thể chất.

Không thể lấy chuyện Minh Mạng có nhiều con mà cho rằng vua ham mê sắc dục được, bản thân nhà vua xem thịnh suy, hưng vong của đế vương đời trước làm tấm gương để tự răn mình “không hề dám đắm say về lạc thú” và khẳng định rằng: “Cái đức của đấng quân vương là không có nhàn rỗi, dâm dật” (Đại Nam thực lục).

Lên ngôi không lâu, trong một buổi thiết triều, Minh Mạng nói với triều thần rằng:

- Trẫm đang độ tuổi trẻ, còn sáng suốt về tinh thần, mạnh mẽ về sức lực, nên trẫm hằng chăm lo việc triều chính.
Một lần khác, vua lại nói:

- Trẫm với các khanh cùng hội họp, lòng trẫm lấy làm khoan khoái, há không hơn cả ngày ở trong cung đối diện với đám phụ nữ, không có điều gì để nói năng cả hay sao.

Sách Minh Mạng chính yếu chép vào năm Kỷ Hợi (1839), nhân có quan Hiệp biện đại học sĩ, Tổng đốc tỉnh Bình Phú (Bình Định – Phú Yên) là Vũ Xuân Cẩn vào kinh chầu, vua Minh Mạng thấy ông râu tóc bạc phơ bèn hỏi tuổi và hỏi vì sao già mà vẫn có sức khỏe như vậy. Quan Tổng đốc Vũ Xuân Cẩn mới tâu rằng:

- Hạ thần nay đã 68 tuổi, ở tỉnh thời thường đến xem quân lính, nhân dân đốn cây, chặt củi, nên có thể trèo leo, lên xuống núi khe mà không biết mỏi mệt.

Nghe vậy nhà vua nói rằng:

- Trẫm ở trong cung, cũng thường đi bộ, tập giờ lâu mà không biết mệt mỏi, thế mới biết người ta phải tập vận động, cố gắng thì ngày một thêm mạnh, cứ ngồi yên mà lười biếng thì ngày một thêm yếu, không kể tuổi già hay trẻ vậy!

Hoàng đế bộ hành (Tranh minh họa)

Minh Mạng còn khuyên dạy các hoàng tử không nên lười nhác, phải chăm vận động. Vua nói rằng:

- Ta xem các con ngày nay không bằng ta lúc còn trẻ tuổi. Trước kia ta theo đức Thế Tổ Cao hoàng đế [Gia Long], dừng xa giá tại tỉnh Gia Định, lúc xa giá ra trận, thường ở lại để coi giữ địa phương. Trời rét như cắt, ta mặc áo đơn, cưỡi thuyền đi lại trên mặt biển mà không biết lạnh. Các con tuổi mới trên dưới 30 mà không chịu nổi nóng lạnh, sau này đến năm sáu, bảy mươi tuổi làm sao mạnh mẽ được vậy. Ta nay hằng nghĩ đến tự cường, không dám để mình nhàn hạ quá. Các con nên theo ý ta, không mưu đồ sự an nhàn vui vẻ vậy!

Lê Thái Dũng
Theo Phụ Nữ Online