Xã Quảng Lợi và Quảng Thái có 1.500 ha mặt nước phá Tam Giang với hơn 890 hộ dân sinh sống bằng nghề đánh bắt và nuôi trồng thủy sản. Những năm trước đây, việc khai thác thủy sản mang tính ồ ạt như lưới lừ, nò sáo dày đặc, cùng với các phương tiện đánh bắt hủy diệt như kích điện, rà điện đã và đang gây ra những hậu quả nghiêm trọng, làm suy kiệt tài nguyên thủy sản trên vùng đầm phá Tam Giang. Trước thực trạng trên, thông qua sự hỗ trợ của tổ chức PARAFF, năm 2014, Liên hiệp các Hội khoa học Kỹ thuật tỉnh phối hợp UBND huyện triển khai dự án. Để giúp đỡ chính quyền và nhân dân 2 xã Quảng Thái, Quảng Lợi, thông qua sự hỗ trợ của tổ chức PARAFF, Liên hiệp các Hội Khoa học Kỹ thuật tỉnh đã đầu tư kinh phí 600 triệu đồng triển khai dự án “Huy động sự tham gia của người dân để bảo vệ môi trường phá Tam Giang”. Theo đó, để  nâng cao nhận thực cho người dân trong khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản, dự án “Huy động sự tham gia của người dân để bảo vệ môi trường phá Tam Giang” đã tổ chức 7 lớp tập huấn về kiến thức luật bảo vệ môi trường và bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Tại các lớp tập huấn, 210 ngư dân ở 2 xã Quảng Thái, Quảng Lợi đã được truyền đạt khá kỹ về những quy định chi tiết trong luật bảo vệ môi trường, đặc biệt là ý thức, trách nhiệm của người dân trong đánh bắt và bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Đồng thời dự án cũng đã tiến hành cấp phát 4.000 tờ rơi, 200 poster cho cộng đồng. Cũng trong khuôn khổ nâng cao nhận thức cho cộng đồng, dự án đã phối hợp Đài phát thanh huyện tổ chức xây dựng 12 chuyên đề phát thanh về bảo vệ môi trường phát trên sóng Đài huyện và Đài Phát thanh Truyền hình tỉnh. Từ đó, nhận thức của người dân trong việc đánh bắt, nuôi trồng thủy sản trên phá Tam Giang được nâng lên đang kể. Nếu như trước đây, ngư dân 2 xã Quảng Thái, Quảng Lợi khai thác nguồn lợi thủy sản theo lối huỷ diệt như kích điện, rà điện hay các ngư cụ cải tiến làm cho môi trường bị ô nhiễm, nguồn lợi thủy sản bị cạn kiệt. Nhưng từ  sau khi thực hiện dự án, ngư dân trên địa bàn 2 xã đã thay đổi nhận thức. Họ đã có ý thực trong phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường. Để giúp ngư dân chuyển đổi phương thức khai thác thủy sản, dự án đã hỗ trợ kinh phí 106 triệu đồng làm mới 20 lồng cá và 5 trộ chuôm cho như dân 2 xã Quảng Thái, Quảng Lợi.  Chuôm hay trộ chuôm là một trong hai mô hình sinh kế bền vững được dự án xây dựng và hỗ trợ cho 5 chi hội nghề cá của hai xã nghèo Quảng Lợi và Quảng Thái. Trộ chuôm là nơi trú ẩn, sinh đẻ của các loài thủy hải sản trên đầm phá, việc khai thác không bừa bãi nữa mà sẽ tuân theo quy định chung, do đó giúp khôi phục cân bằng sinh thái trên đầm phá Tam Giang. Qua quá trình triển khai thực hiện, hầu hết các lồng cá, trộ chuôm đều mang lại hiệu quả kinh tế cao gấp 3 lần so với đánh bắt tự nhiên. Không những mạng lại hiệu quả kinh tế mà nó còn mang lại hiệu quả rất lớn là thay đổi nhận thức của người dân về đánh bắt nguồn lợi thủy sản, góp phần cải thiện môi trường trên đầm phá Tam Giang. Ông Nguyễn Bòn – ngư dân thôn Cư Lạc -  xã Quảng Lợi tâm sự: Trước đây, do đánh bắt nguồn lợi thủy sản trên phá Tam Giang mang tính ồ ạt, những trộ chuôm do ngư dân triển khai trên phá đều không mang lại hiệu quả, nhưng sau khi có dự án “Huy động sự tham gia của người dân để bảo vệ môi trường phá Tam Giang”, công tác quản lý đánh bắt nguồn lợi thủy sản trên phá Tam Giang thuộc địa phận xã Quảng Lợi nói chung và thôn Cư Lạc nói riêng được siết chặt hơn, từ đó hiệu quả kinh tế mang lại cao hơn. Như trộ gia đình tôi đây, trước kia đến vụ thu hoạch chẵn được bao nhiêu, nhưng hiện nay mỗi vụ thu hoạch được trên 5 triệu đồng, mỗi năm 2 vụ trên 10 trriều đồng, gấp 3 lần só với đánh bắt tư nhiên.

Một điểm nhấn của dự án “Huy động sự tham gia của người dân để bảo vệ môi trường phá Tam Giang” là đã hỗ trợ, giúp đỡ UBND xã Quảng Thái xây dựng phương án trao quyền quản lý mặt nước, trình UBND huyện phê duyệt cấp quyền quản lý khai thác mặt nước cho 2 Chi hội nghề cá Lai Hà và Trung Làng. Qua quá trình tổ chức thực hiện, vào tháng 7 năm 2014, 2 Chi hội nghề cá Trung Làng, Lai Hà đã được UBND huyện trao quyết định quyền quản lý và khai thác nguồn lợi thủy sản trên phá Tam Giang với diện tích 500 ha, trong đó Chi hội Trung Làng 300 ha, Chi hội Lai hà 200 ha. Đồng thời cũng đã tổ chức 1 đợt khảo sát, hội thảo bàn về biện pháp quản lý và khai thác nguồn lợi thủy sản trên phá Tam Giang. Không như những dự án khác, người tham gia dự án chỉ biết hưởng lợi mà khi tham gia dự án “Huy động sự tham gia của người dân bảo vệ môi trường phá Tam Giang”, người dân đã được tham gia ngay từ khi lên ý tưởng, tham vấn, thảo luận để thực hiện thành công các mô hình trong dự án. Ông Trần Giải – Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội khoa học Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết: Với đặc trưng nghề khai thác thủy sản trên phá Tam Giang của ngư dân 2 xã Quảng Thái, Quảng Lợi trong những năm qua đã gây tác hại đến môi trường, làm cạn kiệt nguồn lợi thủy sản, để giúp ngư dân ổn định cuộc sống, gắn khai thác nguồn lợi thủy sản với bảo vệ môi trường, thông qua sự hỗ trợ của tổ chức PARAFF, Liên hiệp các Hội Khoa học Kỹ thuật tỉnh đã triển khai dự án này. Đến nay, dự án đã hoàn thành với 3 mục tiêu chính đó là nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường, thúc đẩy trao quyền quản lý mặt nước cho ngư dân, hỗ trợ xây dựng mô hình sinh kế bền vững cho cộng đồng. Qua quá trình triển khai, đến nay cả 3 mục tiêu đã đạt được kết quả như mong đợi. Một điểm đáng chú ý là thông qua các lớp tập huấn, nhận thức của người dân nơi đây về khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản được nâng lên, tình trạng đánh bắt theo lối tự phát không còn xảy ra, nguồn lợi thủy sản dần dần được tái tạo lại, đặc biệt môi trường nước khu vực phá Tam Giang được bảo vệ.

Dự án “Huy động sự tham gia của người dân bảo vệ môi trường Phá Tam Giang” triển khai trên địa bàn 2 xã Quảng Thái, Quảng Lợi đã và đang mang lại  nhiều kết quả khả quan. Dự án đã chứng minh được việc trao quyền quản lý mặt nước cho cộng đồng, các hỗ trợ về kỹ thuật, kết hợp với việc nâng cao nhận thức của người dân về bảo vệ môi trường và sự tham gia của họ trong các bước của dự án, không thể tách ra được với hỗ trợ để người dân có được sinh kế bền vững. Đây cũng chính là một cách thức quản lý hiệu quả cho chính quyền, góp phần khôi phục và bảo vệ môi trường phá Tam Giang tốt hơn.

Theo quangdien.thuathienhue.gov.vn