Ba tên tuổi lớn cùng vẽ

Đấy là một bức sơn dầu được treo ở tư gia của nhà báo Kinh Thi (phóng viên báo Bóng Đá). Tranh đẹp, bố cục và màu sắc hài hòa, đường nét tuy có đẳng cấp cao, nhưng lại đơn giản, dễ xem. Điều đặc biệt là bức tranh này có đến ba chữ ký mà trong số đó, ít nhất có đến hai tên tuổi lớn trong làng hội họa Việt Nam: Họa sĩ Trịnh Cung và họa sĩ Tôn Thất Văn. Còn lại cũng là một tên tuổi lừng lẫy, dù ông không hẳn là họa sĩ thực thụ. Đó chính là Trịnh Công Sơn.

Âm nhạc xem ra chưa đủ để Trịnh Công Sơn phát tiết hết nghệ sĩ tính của mình, nên ông đến với hội họa. Họa sĩ Tôn Thất Văn khi ở “đỉnh cao phong độ” thì lại nổi tiếng chủ yếu trong lĩnh vực tranh lụa. Nhưng họ vẫn dễ dàng phối hợp cùng nhau, tạo những đường nét tinh tế, trong một bức tranh sơn dầu.

Bây giờ, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và họa sĩ Tôn Thất Văn đều đã ra người thiên cổ. Chỉ còn mỗi họa sĩ Trịnh Cung. Ông nói: “Muốn vẽ chung, dĩ nhiên các họa sĩ đều phải ở cùng một đẳng cấp, một cung bậc nào đấy về mặt chuyên môn, nhưng vấn đề không đơn giản như vậy. Phải thật hiểu nhau, ăn ý với nhau nữa. Khi họa sĩ này đi một đường màu, anh ta đã phải đoán được đường màu tiếp theo của họa sĩ kia sẽ như thế nào. Muốn vậy, tất cả đều phải hiểu rõ sở thích của nhau, quan điểm của nhau, tính tình của nhau. Chỉ tương đồng về đẳng cấp chuyên môn thì chưa đủ”.

Họa sĩ Trịnh Cung cũng nói thêm rằng trên thế giới cũng đã có những tác phẩm do nhiều họa sĩ cùng vẽ, nhưng dĩ nhiên là hiếm hoi. Bản thân ông nhớ lại: đã cùng vẽ với Trịnh Công Sơn và Tôn Thất Văn trong một dịp khác. Nhưng lần ấy, vì một tình huống không hay, tác phẩm mà họ ưng ý đã bị một người dùng sơn phá hủy. Điều thú vị là: Họa sĩ Trịnh Cung nhớ rõ đến từng chi tiết về tác phẩm đã bị phá hủy, nhưng với bức tranh còn đang tồn tại thì ban đầu ông... không hề nhớ!

Số phận kỳ lạ của bức tranh

Chuyện thú vị xảy ra cách đây hơn 20 năm. Họ gặp nhau ở tư gia của một người bạn để hàn huyên chuyện cũ, nhân dịp trong nhóm có người ở xa mới về. Chủ nhà là người thích vẽ, nên thường sẵn có vải bố, khung, sơn, cọ... Thế rồi, chuyện này nối tiếp chuyện kia, cho đến khi tác phẩm vẽ chung giữa ba nghệ sĩ nổi tiếng Trịnh Cung, Trịnh Công Sơn và Tôn Thất Văn được hoàn thành. Dụng cụ, chất liệu làm nên bức tranh đều là những thứ sẵn có, ngẫu nhiên.

Người chủ nhà trong “cuộc nhậu” dẫn đến việc khai sinh bức tranh trong câu chuyện là thân phụ của nhà báo Kinh Thi. Bức tranh đang được gia đình anh gìn giữ như một kỷ vật thú vị. Anh kể: “Trong thập niên 1960, bố tôi có một quán cà phê ở Huế. Quán tuy không lớn, nhưng là nơi lưu giữ nhiều kỷ niệm về thời trai trẻ của ông. Đấy là nơi gặp gỡ hàng ngày của những người bạn trong giới văn nghệ như Trịnh Cung, Tôn Thất Văn, Trịnh Công Sơn, Đinh Cường, Hoàng Phủ Ngọc Phan... Theo thời gian, và theo thời cuộc, nhóm bạn văn nghệ ấy phân tán mỗi người mỗi ngả. Sau này, mỗi người là mỗi danh phận khác nhau, có mỗi cuộc sống khác nhau. Nhưng kỷ niệm cũ, tình bạn văn nghệ, những chi tiết về quán cà phê ở Huế - có tên ngắn gọn là “Bạn” cách đây đã nửa thế kỷ, họ đều không quên”.

Ấy là những chuyện mà anh Kinh Thi chỉ nghe kể lại. Riêng về bức tranh thì anh nhớ từng chi tiết, vì đã tận mắt chứng kiến “cuộc chơi” của bố và bạn bè. Anh kể: “Hôm ấy, tôi đi học về thì thấy trong nhà khá đông khách. Bức tranh khi ấy đang nằm trên giá vẽ, vẫn chưa hoàn thành. Bố và bạn bè vừa trò chuyện, vừa bình luận về bức tranh đang vẽ, bên bàn rượu, riêng họa sĩ Trịnh Cung là người duy nhất trong nhóm không uống rượu. Thi thoảng, một người lại bước đến giá vẽ, cầm cọ. Cứ thế cho đến khi tác phẩm hoàn thành và các họa sĩ ký tên lên tranh, tặng bố”.

Câu chuyện về bức tranh lạ lùng vốn đã đầy tính ngẫu nhiên. Với bản thân nhà báo Kinh Thi, người đang gìn giữ tác phẩm chưa bao giờ công bố ấy, đấy càng là kỷ niệm “để đời”. Anh kể: “Ở thời điểm 1992 ấy, tôi đang là sinh viên của Trường Đại học Thủy sản, nên phải thường xuyên đi thực tập ở các tỉnh duyên hải. Vậy mà hôm ấy, tôi lại ở nhà nên mới bất ngờ được xem cuộc vẽ tranh kỳ lạ của các họa sĩ nổi tiếng. Âu cũng là cơ duyên. Tôi vốn không mặn mà với lĩnh vực hội họa. Nhưng với bức tranh này, tôi đã thích ngày từ đâu, và vẫn cảm thấy thích thú mỗi khi xem lại bức tranh, suốt hơn hai mươi năm qua”.

Theo Thanh Quế (Lao động)