Bộ chính sử nhà Nguyễn có tên "Đại Nam thực lục" gồm hai phần, Tiền biên và Chính biên, do Quốc sử quán tổ chức biên soạn từ năm Minh Mạng thứ 2 (1821) đến năm Bảo Đại thứ 14 (1939).

Tuy nhiên, chỉ một phần của bộ sử này (giai đoạn từ thời Gia Long đến Đồng Khánh) được khắc bản gỗ để in lên giấy bản. Phần còn lại (từ thời Thành Thái, Duy Tân và Đại Nam Thực lục chính biên thời Khải Định), do thiếu kinh phí nên Quốc sử quán đã cho chép tay thành 6 bản để bảo quản.

Trải qua thời gian dài, phần lớn các bản chép tay đã bị thất lạc và chỉ được bổ sung vào năm 2003 khi một nhà nghiên cứu gốc Việt tìm thấy trong thư viện Viện Viễn Đông Bác Cổ ở Paris (Pháp) một bản chép tay đầy đủ về giai đoạn Thành Thái đến hết thời Khải Định.

Nhờ đóng góp này, giới nghiên cứu sử học đã có cái nhìn toàn diện và đầy đủ hơn về triều đại phong kiến cuối cùng ở Việt Nam cũng như xã hội Việt Nam vào thời kỳ đó. Tuy nhiên, điều đáng tiếc là qua thời gian, một số bản in bằng giấy bản đã bị thất lạc, mối mọt làm mục nát, hư hỏng khiến nguồn tư liệu ngày càng hiếm hoi.

Từ năm 1961, Đại học Keio (Nhật Bản) đã dành tới 21 năm nghiên cứu, sưu tầm, sao chụp nguyên dạng Đại Nam thực lục được in bằng mộc bản, gồm hơn 550 quyển, gần 33.000 trang. Sau đó, họ tổ chức in lại tại Nhật Bản thành 20 tập, 8.131 trang.

Theo ông Hồ Tấn Phan, việc phát hiện bộ chính sử của triều Nguyễn in ấn, phát hành ở Nhật Bản là một phát hiện thú vị và quan trọng. “Đại Nam thực lục, trong đó có 13 đoạn xác định chủ quyền của Việt Nam với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa là một trong những văn bản có giá trị pháp lý cao. Khi được tổ chức, sưu tầm, ấn hành ở nước ngoài thì nó đã vượt khỏi tầm quốc gia. Vì thế, bản được in ở Nhật Bản càng làm tăng giá trị của việc khẳng định chủ quyền Việt Nam”, ông Hồ Tấn Phan nói.

Sau khi nghiên cứu một cách cẩn trọng, thấu đáo, ông Hồ Tấn Phan mới đây đã trao tặng bản sao đầy đủ bộ sử triều Nguyễn được in ấn, xuất bản tại Nhật Bản cho Ủy ban Biên giới quốc gia.

Theo chinhphu.vn