Chuyện này xảy ra ngay trong làng Nà Rậm, quê nội tôi, khi bà mới mười chín, đôi mươi. Tôi khuyên mọi người hãy tin người già. Người già thường là một pho sử sống, hay một Bảo tàng thư về văn hóa dân gian. Trước khi viết tôi có tìm đến chị Dậu, cháu họ xa của nhân vật định kể, hỏi lại chuyện người hóa cọp ngày xưa. Chị bảo có đấy. Chuyện khủng khiếp trong dòng họ, chị vẫn nghe các cụ nhắc lại mà.

1- Anh cu Nết đi lính cho Tây, bị điều đi đánh nhau mãi tận xứ mọi rợ da đen, răng trắng nhởn. Ba năm không bị sứt mẻ cái lông chân nào, về nước còn có Bắc đẩu Bội tinh đeo trước ngực.

Khi đi lính cho Tây, anh Nết là lực điền khỏe nhất làng. Mỗi bữa ăn hết đấu gạo cơm, đổi hai cặp trâu, cày bay năm sào ruộng buổi sáng. Da nâu, tóc rễ tre, bắp chân, bắp tay cuồn cuộn như thừng chão, hai mắt sâu con ngươi sáng nhọn, gặp đàn bà con gái nhìn muốn thủng yếm của người ta. Đồn rằng, anh cu Nết lắm trò ranh mãnh. Chợ phiên nào cũng thấy anh lẩn quẩn chỗ đông đàn bà con gái mà không mua bán gì, chỉ lúi húi dòm xuống chân mình. Một lần anh Nết bị tuần đinh tẩn cho một trận, vì cái tội buộc chiếc gương con dưới chân mang vào chợ. Phụ nữ hồi ấy làm gì có quần lót, đánh độc tấm váy đen. Thấy chị nào chổng mông xem hàng là anh Nết xán đến, đưa ngay bàn chân buộc gương xuống dưới váy, tha hồ ngắm …

Khi mãn hạn lính về quê, anh cu Nết biến thành ông Đội Nết, người ngợm cũng khác xưa. Cái lưng hơi còng, khoác bên ngoài chiếc áo ba - đờ -xuy dạ màu cứt ngựa. Quần ka ki vàng, chân dận giày săng - đá, ba toong chống khụng khiệng. Chỉ có đôi mắt sâu là vẫn sáng nhọn, nhìn hau háu vào ngực, mông đám đàn bà con gái. Chị Nết mấy năm ở nhà nuôi bố mẹ chồng và bầy con gà vịt năm đứa. Chồng về cho được bọc tiền, tự nhiên hết khổ, đi đâu cũng toe toét cười như hoa cứt lợn. Chỉ có chuyện ăn nằm với chồng là chị không quen được. Ở vậy mấy năm, nay chồng về hay giở lắm trò ma quỷ đâm ra sợ. Ngày xưa anh cu Nết mỗi khi thích ngủ với vợ, lần mò đôi vú nhão xong là tốc váy vợ lên, hùng hục như trâu cày một trận rồi lăn ra ngủ. Bây giờ Đội Nết mất nết, đòi lột truồng vợ nhồng nhỗng, rồi làm đủ kiểu nhăng nhít, quái quỷ. Vợ cự nự, Đội Nết chửi: “Mẹc sà lù! Gái Tây nó toàn chơi nhau thế đấy, chứ nằm như cây chuối hột thế này à”. “Nhưng mà tôi khiếp lắm. Không quen”. “Chúng ông còn chơi cả mấy con da đen như đít nồi mà không khiếp, thế này ăn thua gì”. Từ hôm ấy chị Nết sợ thật, kéo thằng cu út tám tuổi vào ngủ chung. Chồng đụng tới là giãy giụa, không cho.

2- Trước đây dân làng nể sợ ông Lý trưởng, giờ thêm một người để nể sợ nữa là Đội Nết. Một nước không thể có hai vua, miếu làng không thể có hai thành hoàng. Ông Đội Nết một đêm đi mò gái về khuya, bị hai kẻ lạ mặt phục ngoài đồi Nà Rậm xông ra đánh. Sẵn cây ba toong trong tay và bản lĩnh của người từng vào sống ra chết, Đội Nết nện cho hai tên kia chạy thục mạng. Tuần sau, một đêm ông Lý đi đánh bạc không thấy về, tới sáng người làng đi chợ thấy ông nằm chết cạnh con mương cạn, chân dưới nước, đầu trên bờ. Mấy tờ bạc “trâu xanh” trong người mất hết. Quan lính về điều tra, cho rằng Lý trưởng bị cướp đánh chết.