Truyện ngắn của anh phản ảnh những bức tranh đau xót của xã hội miền Nam dưới thời kỳ Mỹ chiếm đóng, đồng thời kín đáo nói lên khát vọng tự do, độc lập, tiếp bước truyền thống yêu nước của các thế hệ đi trước, có ý nghĩa thức tỉnh thế hệ trẻ miền Nam trước đây. Truyện ngắn của anh giản dị, đậm đà, sâu kín, mang đầy đủ tư chất của một cây bút truyện ngắn vững vàng. Một số truyện ngắn của anh được tập hợp trong tập “Trước khi mặt trời mọc” do Đối Diện xuất bản.



TRẦN DUY PHIÊN


Mặt đất quê ngoại


Xe đến phi trường, tôi mới chú ý tới người đàn bà ngồi bên cạnh mình. Bà nôn nao xuống khi xe chưa ngừng hẳn. Khom người một chút, tôi đứng lên với tay đẩy thành dựa hàng ghế trước gấp lại để bà dễ vần chiếc thân mập và thấp ra cửa xe. Bằng một tia mắt hoà nhã, bà quay lại nhìn tôi tỏ vẻ cảm ơn. Rồi bà đưa cả hai tay bế thằng con cỡ năm sáu tuổi xuống xe. Cô con gái ngập ngừng theo sát chân mẹ. Cô mặc áo len màu hoàng yến, tóc hớt ngắn, đi giày da đen, tay lễ mễ một chiếc xắc lớn.

Tôi xuống xe, cài lại hàng nút áo khoác ngoài, vào phòng đợi ngồi ngó ra đường bay. Một ông cảnh sát ngậm ống vố đang lục soát hành lý, miệng phì phà khói vừa nói xin lỗi quý ông bà. Một hành khách bảo ông thi hành phận sự lấy lệ. Nhưng người đàn bà lúc nãy cãi lại. Bà nói nghề nghiệp chuyên môn làm như vậy cũng đủ. Rồi bà quay sang phía cô con gái, cúi xuống vạch xắc cho ông ta nhìn vào. Tôi không nghĩ như bà ấy. Cái kiểu lục soát uể oải như thế còn lâu mới tóm được tụi buôn lậu từ Lào qua. Khi đến bên hành lý của tôi, người cảnh sát đưa mắt nhìn vô rồi bỏ đi. Tôi cho tay che miệng, ngáp một cái thật lớn, ngu ngơ trông ra ngoài. Về phía tây, mây trắng nhẹ vấn quanh từng đỉnh núi xanh biếc. Nắng xuống trên sân bay, chấp choá sau cửa kính. Vài mảng khí lạnh ban mai còn ẩn núp đâu đó, lâu lâu theo gió phả vào da thịt mọi người. Có tiếng trẻ khóc trong phòng đợi. Nhiều binh lính vào ra. Năm người lính Mỹ khệnh khạng ngoài hiên, huýt gió, nói những tiếng lóng tục tĩu rồi chú mục vào phần dưới cô con gái lúc nãy.

Một người lính Mỹ còn trẻ cứ tựa vào cửa mà liếm mép khiến mấy anh lính Việt đứng đối diện cười ầm lên. Tôi quay mặt đi chỗ khác, tránh cái cảnh khả ố đó. Người đàn bà đứng lên ngồi xuống. Bà kéo cô con gái lại bên mình như không muốn cho mấy mươi con mắt chia xẻ con mình. Bà hậm hực qua giọng điệu bóng gió. Bà nói giọng Huế. Và tôi cũng đủ biết bà nhắm vào những ai. Nhưng sao những câu bất nhã như vậy làm tôi chú ý bà hơn. Tôi nhìn kỹ ba mẹ con một lần nữa. Người mẹ vừa có vẻ lam lũ vừa có phong cách của người khuê các nhàn hạ. Chiếc áo dài nhung đen cổ thấp. Tóc bối cao. Bàn tay ngón dài hơi thô. Nước da trắng ngà. Vành môi đỏ chót nước trầu. Cô con gái thì hoàn toàn khác mẹ ngoại trừ chuôi mắt sắc. Còn thằng bé thuộc loại con cầu, mắt lừ đừ, da trắng như heo bột. Con nít mà ít nói ít cười như ông già.

Nhân khi bà nhìn ra cửa, tôi hỏi có phải bà cũng là hành khách chuyến bay ra Huế trưa nay. Bà gật đầu, chớp mắt, khuôn mặt chợt vui hẳn lại. Bà không còn bộ tịch gìn giữ con một cách khốn khó nữa. Đặt thằng bé đứng xuống, bà quay hẳn người về phía tôi, hỏi ông cũng đi Huế. Tôi cười, gật nhẹ. Sau đó bà hỏi tôi nhiều điều, bộ tịch vồn vã như với một người thân. Tự dưng tôi thấy vui, không còn những tê mỏi của giờ giấc chờ đợi. Tôi nói với bà tôi từ ngoài Huế vào làm nghề dạy học ở đây. Cô con gái nghe tôi nói vậy liền e dè hỏi thầy dạy ở trường nào. Tôi cười, nói trường ở bên cái “giọt” nước đó. Còn cô? Nàng nói em học trường nữ tư thục Tê-rê-xa. Tôi lại cười nhẹ, nghĩ đến ngôi trường kín đáo, nằm trên thế đất rất đẹp, hàng thông tơ dọc theo bờ rào lá non xanh. Mỗi chiều, tôi đi dạy về sớm ngang qua đó thường bắt gặp những khuôn mặt buồn khả ái gác cằm lên cửa sổ nhìn ra đường. Cũng có khi trong tiếng gió bạt đầu ngọn cây rào rạt, tôi chợt nghe từng nấc dương cầm thánh thót. Bất giác, tôi nhìn xuống bàn tay cô gái và tưởng đến từng ngón nhỏ nhẹ lướt qua trên phím đàn.

Minh họa: Bửu Chỉ