Ngày 5-9-1969, nghĩa là chỉ hai ngày sau khi Bác Hồ của chúng ta qua đời, nhà thơ lớn của Cu Ba và Mỹ La-tinh là Nicolas Guillen đã xúc động làm bài thơ “Hồ Chí Minh”. Bài thơ này đã được đăng trang trọng ngay trên trang bìa tạp chí của các lực lượng vũ trang cách mạng Cu-ba Màu xanh ô liu, trong tập phụ trương đặc biệt tỏ lòng thương tiếc vô hạn của quân đội và nhân dân Cu-Ba anh em đối với Bác Hồ.
Điều cần nói thêm là bài thơ này được in chữ đậm ngay cạnh tấm ảnh quen thuộc đối với mỗi chúng ta: Bác Hồ bận đồ ka-ki đã bạc trắng đi thăm trận địa. Người đọc có thể hiểu ngay mối quan hệ hữu cơ giữa bài thơ sâu lắng của Nicolas Guillen và tấm ảnh giàu ý nghĩa ấy. Toàn văn bài thơ như sau: Hồ Chí Minh Một chuyến đi dài kết thúc xong Hồ Chí Minh thanh thản, hỡi lòng: Trên màu trắng áo quần Người đó Một trái tim rộng mở, rực hồng. Chẳng mang cận vệ, chẳng người hầu Vượt qua sa mạc, núi rừng sâu: Trong màu trắng áo quần Người ấy Ngoài tim rộng mở, có gì đâu! Người chẳng cần hơn cho một chuyến đi dài. Ngay sau khi tờ Màu xanh ô liu băng qua Đại Tây dương, tới thủ đô Madrid, nhà thơ và nhà soạn kịch lớn của Tây Ban Nha là Alfonso Sastre liền bắt tay vào họa bài thơ của nhà thơ Cu Ba lỗi lạc.
Khác với lối họa thơ Đường, nhà thơ Tây Ban Nha đã họa lần lượt nguyên cả các câu trong bài thơ của Nicolas Guillen. Và đặc biệt, tác giả bài thơ hoạ đã bám sát chủ đề bài thơ của nhà thơ Cu Ba: Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại và bình dị không hề từ giã cõi đời, mà chỉ thanh thảnh kết thúc xong “một chuyến đi dài”. Dưới đây là toàn văn bài thơ họa của Alfonso Sastre: Hồ Chí Minh Suốt đêm thâu cũng như ngày nhọc mệt Hành trang của Người vẫn nhẹ như không Sức sống của Người mạnh hơn cái chết Một chuyến đi dài kết thúc xong. Hành trang của Người quả là thật nhẹ Người sống trăm lần, chết nhẹ tựa bông Đường Người đi đẹp tươi như tranh vẽ Hồ Chí Minh thanh thản, hỡi lòng Trái tim Người luôn nồng cháy, dịu dàng Người đi đó, với hành trang nhẹ nhỏ Như chỉ mang theo một đóa hoa vàng Trên màu trắng áo quần Người đó Cảnh đẹp quanh Người bỗng tươi màu đỏ Như một vườn hoa tỏa sáng xanh trong Còn Hồ Chí Minh sau chuyến đi đó Một trái tim rộng mở rực hồng Chuyến đi dài với biết bao gian khổ Chẳng mang cận vệ, chẳng người hầu Tới thế giới đã bao người biết rõ Vượt qua sa mạc, núi rừng sâu Vượt qua sa mạc, núi rừng sâu Dưới bộ áo quần đơn sơ, ta thấy: Một trái tim hồng chẳng có chết đâu Trong màu trắng, áo quần Người ấy Hành trang của Người nhẹ như vậy đó Chẳng chết bao giờ, Người sống dài lâu Trong bộ áo quần đơn sơ gắn bó Ngoài tim rộng mở, có gì đâu! Người chẳng cần hơn cho một chuyến đi dài. MINH ĐĂNG KHÁNH Giới thiệu và dịch (từ nguyên bản tiếng Tây Ban Nha) (14/8-85) |