Chất liệu tác phẩm được Nguyễn Văn Học lấy từ đời sống nông thôn đến thành thị, phản ánh sự xâm thực, ảnh hưởng lối sống thành thị đối với nông thôn, sự mai một của vẻ đẹp truyền thống. Các nhân vật của anh làm đủ nghề như kinh doanh bất động sản, xây dựng, nhậu thuê, mẫu make up... Họ đứng giữa nhiều ngả tốt xấu, bị biến dạng, tha hóa bởi sức mạnh của đồng tiền, vòng xoáy của quyền lực. Đặc biệt, anh chú ý đến bi kịch của gia đình. Đặt nhân vật vào nhiều vai diễn, nỗi đau này đến nỗi đau khác dồn dập, rồi từ chính vết thương, từ sự vấp ngã, tác giả để họ tự điều chỉnh, tự tìm ý nghĩa và giá trị của cuộc sống.

Truyện của Nguyễn Văn Học đa phần xây dựng theo mô hình, bên trong và bên ngoài, tốt và xấu, vui và buồn, quá khứ và hiện tại, lý trí và bản năng, vị tha và ích kỷ… nhưng sự chuyển dịch giữa các thái cực đó khá tinh tế, phù hợp những chuyển động tâm trạng của con người. Đối diện những phân mảnh của cuộc sống, nhiều khi bị xói mòn, dẫn đến nhấn chìm, tuyệt vọng, song lại câu thúc con người, không ngừng vật lộn, đấu tranh chống lại những bất toàn, khẳng định bản lĩnh. Trong sai lầm, nhân vật của anh có chiều sâu hơn khi phô bày những day dứt, tự vấn với chính bản thân mình. Lợi đã nhận ra những nghiệt ngã, đớn đau của số phận từ chính hoàn cảnh gia đình mình: “Bi kịch của người nghèo không ác liệt bằng bi kịch của… nhà giàu” [tr.137]. Càng rơi vào bi kịch, con người càng khó tìm điểm tựa. Những mảnh vỡ của cuộc sống cho Hân bài học lớn lên: “…cuộc sống này có những khoảng trống không thể lấp đầy. Kể cả những ước vọng, không thể lấy tiền tài để trải lên những bước đi đến với hạnh phúc” [tr.326]. 

Nếu hiện tại thử thách lòng kiên nhẫn, sức chịu đựng của con người thì quá khứ, truyền thống tốt đẹp cho con người sợi dây để nắm vào đó mà bắt đầu làm lại cuộc đời hoặc tiếp thêm năng lượng cho hành trình còn lắm nỗi truân chuyên: “Ký ức vì thế xứng là một loài hoa được chơi phổ biến và tôn sùng” [tr.303]. Gửi gắm triết lý đời sống thông qua những cuộc day dứt tâm thức của các nhân vật, một mặt Nguyễn Văn Học gia tăng sức nặng, cái nhìn đa chiều cho tập truyện, mặt khác, mượn triết lý làm chỗ dựa, giúp con người tự ứng biến, tự thích nghi, tự điều chỉnh chính mình cho phù hợp cuộc sống.  

Nhiều truyện của Nguyễn Văn Học lấy thiên nhiên làm nhân vật chính, làm người kể chuyện và kiểu đặt nhan đề gắn với một sinh mệnh của thiên nhiên như “Tiệc xuân”, “Nhạc cây”, “Nhẫn hoa”, “Vịn vào ngọn lúa bay lên”, “Ngã lên cỏ thơm”… đã xác tín vai trò quan trọng của thiên nhiên đối với con người, nhờ có thiên nhiên mà con người ngẫm suy về vị trí, trách nhiệm của mình. 40 truyện ngắn tuyển chọn đủ để người đọc nhận ra sự hài hòa giữa giọng văn riêng, ấm áp, mượt mà, đậm chất thơ với giọng văn chua chát, đắng đót, lạnh lùng của anh. Nhiệt huyết, táo bạo với các đề tài nhạy cảm, những vấn đề nhức nhối của xã hội, không chỉ ở tuyển này mà còn ở những tập sách khác của anh, cùng với ý thức “giữ lấy vị muối của tâm hồn”, ít nhiều đã ghi nhận, khẳng định tâm huyết Nguyễn Văn Học đối với văn chương.

Theo Hoàng Thụy Anh - Thời Nay