Khi Bống - tên cúng cơm của Hồng Nhung - còn quá bé bỏng (sinh năm 1970 ở Hà Nội, dòng họ nội, ngoại không một ai theo nghiệp hát. Duy từ ông nội Lê Văn Ngoạn tỏa một ảnh hưởng mỹ thuật, bởi ông là sinh viên khóa sớm trường Mỹ thuật Đông Dương - cùng thời với mấy cây cọ danh tiếng: Nguyễn Phan Chánh, Tô Ngọc Vân, Nguyễn Tư Nghiêm, Trần Văn Cẩn... và ông là bạn thân nhất của Hoàng Lập Ngôn - họa sĩ vẽ chân dung cự phách lối "tinh tướng họa" với lại Nguyễn Đình Hàm - người họa sĩ tiền phong đã trao tặng chèo một dung dáng mỹ thuật mới, khi chèo giã từ vĩnh viễn chiếc chiếu sân đình trống trơn ra tỉnh, bước hẳn vào sân khấu hộp) - thì chính vào thời điểm năm 1970, Trịnh Công Sơn đã huy hoàng lên ngôi thần tượng âm nhạc ở Miền Nam, và rực rỡ qua sức chiếu tỏa đặc biệt của giọng hát Khánh Ly. Một giọng hát nghiêng hẳn về ánh sáng trầm antô - hơi khê khàn chút xíu, đủ để tạo một váng vất Liêu Trai chập chờn mê hoặc người nghe không hiểu sao chỉ riêng có ở Khánh Ly hát tình khúc Trịnh Công Sơn.

Trong muôn giọng ca sĩ đã và có thể hát Trịnh Công Sơn, duy nhất một mình Khánh Ly đi hết đường biên vùng âm nhạc rộng lớn của Trịnh Công Sơn - vừa chứng tỏ một quyền năng tối hậu, lại vừa biểu lộ sự tự nguyện đóng đinh, câu rút mình trên cây thập giá Trịnh Công Sơn, không nhận chịu một cứu rỗi nào khác - ngoài sự hiện hữu âm thanh độc trọi của mình với chỉ một nhạc sĩ.

Giống như cách lưu lại kỷ niệm đẹp nhất đã qua bằng những tấm hình dán ở album, người ta tự nhiên không ưng một khuôn mặt ca sĩ nào khác ngoài khuôn mặt khả ái của Khánh Ly. Tôi cũng là một kẻ thủ cựu trong số những người trọng thị những giá trị đã vang bóng một thời, không chịu đổi thói quen cố hữu về một vùng giai điệu âm nhạc không thể nào quên ấy, trong đó gắn chặt một trùng phùng: nhạc phẩm Trịnh Công Sơn và chất giọng liêu trai quyến rũ của Khánh Ly.

Những thói quen ấy đã chớm những vết rạn đầu trong một cuối chiều rớt bão, không khí Sài Gòn se nhẹ dịu dàng sau mưa tháng 10 âm lịch, nghe cô ca sĩ bé bỏng Hồng Nhung hát gọi nắng ở quán Nhạc Sĩ và thấy Trịnh Công Sơn ngồi đợi nắng về qua giọng hát Hồng Nhung, với đôi mắt mờ lệ sau cặp kính trắng, trong chỗ thường quen của anh, bên trái sân khấu, quây quần bên Sơn những khuôn mặt và ly rượu bạn bè: Thanh Tùng, Tôn Thất Lập,Từ Huy, Trần Long Ẩn và... hai nhạc sĩ ưa xê dịch: Hồng Đăng, Đàm Linh mới từ Hà Nội bay vào...

Chính Trịnh Công Sơn chứ không phải ai khác - là người đầu tiên phát hiện ra khuôn mặt âm nhạc của mình có thể được phản chiếu đầy đặn một lần khác qua giọng hát Hồng Nhung - như qua một mặt hồ trong.

Một cảm giác lạ lùng chợt đến, Sơn như thấy mình xanh trở lại, lòng mềm dịu hẳn trước giọng hát chín sớm này, cũng có lẽ vì phải chín quá sớm, vượt trước thời gian, mà nó vừa mong manh, vừa mạnh mẽ, vừa dại khờ, vừa khôn ngoan, vừa khỏe khoắn, cứng cỏi lại vừa tinh tế trầm ngâm, trong một phong thái biểu diễn cũng vừa trẻ trung hồn nhiên vừa già dặn kỹ thuật âm thanh sân khấu. Trịnh Công Sơn chủ ý viết ca khúc Bống Bồng ơi, riêng tặng cho tính cách âm nhạc và chất giọng riêng của Hồng Nhung, như một lời ru êm đềm của tình mẹ và như một thảng thốt ngạc nhiên trước sự trẻ lại của chính mình trong giai điệu âu yếm thiết tha, láy đi láy lại, vẫy gọi một tia nắng: “Nắng vàng, Em đi đâu mà vội? Nắng vàng, nắng vàng ơi! Em đi đâu mà vội! Lay nhẹ đóa Hồng Nhung, gió vàng gió vàng bay...”

Dường như có một trùng phùng kỳ lạ đã xảy ra giữa Trịnh Công Sơn nhạc sĩ với Hồng Nhung ca sĩ, như một tái sinh lần nữa - một lần khác hẳn cuộc hạnh ngộ với Khánh Ly mà Trịnh Công Sơn đã tưởng không thể hồi âm.

Trong khi nghe những ca khúc mới có thể là dành riêng giọng hát Hồng Nhung, rất hạp với tính cách âm nhạc của Hồng Nhung: Bống bồng ơi, Đường xa vạn dặm, Còn ai có ai, Tôi ơi đừng tuyệt vọng, Em hãy ngủ đi... Người ta nhận ra một nguồn cảm mới trào dâng trong sóng nhạc Trịnh Công Sơn - không vỗ về những buồn đau quá khứ, mà rộn ràng niềm an nhiên với hiện tại, không chỉ ngoảnh mặt đau đáu vào nội tâm, mà đã hướng ra ngoài đời sống - những phẩm chất âm nhạc tất yếu của một tài năng nhạc sĩ, sau cuộc nghiệm sinh mọi cung bậc vui buồn sướng khổ ở đời, đang thanh thản trở về nơi bản thể âm nhạc của chính mình, với cái nhìn thơ trẻ.

Chính lúc đó, dường như Hồng Nhung đã đủ chín và đã lớn để chuẩn bị cho cuộc gặp gỡ phải đến này. Một xanh một chín, một sớm một muộn đã kết hợp lại trong một cuộc tri ngộ âm nhạc hồn nhiên - vượt qua cả sự cách trở về thế hệ và sự trải nghiệm cuộc đời...

Những tình khúc đẹp nhất của một nghệ sĩ tài hoa nhất, cũng vẫn chỉ có đời sống câm lặng của ca từ trên dòng nhạc - hệt như cô Hằng Nga ngủ giấc ngàn năm trong rừng, chưa đến lúc vị hoàng tử đẹp đến đánh thức. Cô công chúa Hằng Nga cần một cuộc hạnh ngộ để lay tỉnh. Tình khúc cần phải được sống một thân phận âm nhạc của nhiều giọng hát, và đặc biệt, qua một vài giọng hát của riêng nó.

Ta thấy giọng hát vừa đam mê, bạo liệt vừa trong sáng, đẫm tình với những xử lý âm thanh điệu nghệ của ca sĩ Hồng Nhung đã "lạ hóa" những giai điệu buồn buồn quen lối đi về trong vùng miền âm nhạc riêng của Trịnh Công Sơn, và cả tính cách âm nhạc tự do phóng khoáng, bay bổng, không bị gò trong khuôn khổ kỹ thuật cứng nhắc của Hồng Nhung, đã lôi kéo những ưu tư, trễ nải của những nỗi niềm âm tính: “như loài sâu ngủ quên trong tóc chiều”, sang một khu vườn cây xanh cỏ lạ, tươi tốt dưới trận mưa hồng của những niềm vui dương tính.

Chắc chắn, ta có thể thấy Trịnh Công Sơn thật sự trẻ lại trong một tinh thần âm nhạc mới qua giọng hát mang vẻ đẹp duy lý, cứng cỏi và mãnh liệt của Hồng Nhung, cùng một chất giọng riêng Hà Nội sâu lắng, tình cảm và phong nhã chỉ có ở một giọng hát đã được sinh ra và lớn lên trong vòng tay đầy tình thương mến của Hà Nội. Và thêm một định cư Sài Gòn nắng gió, giọng hát này đã chín muồi, và ta có thể nghe, dù không nhiều, có khi chỉ một ca khúc Tôi ơi, đừng tuyệt vọng, trong băng nhạc Bống Bồng ơi (xuất bản 11- 1993 - Trung tâm băng nhạc trẻ TP.Hồ Chí Minh) hoặc trong quán Nhạc Sĩ vào một đêm Sài Gòn đẹp trời, gió hây hây như chớm thu Hà Nội, thì ta sẽ thấy, sẽ cảm được đầy đủ cái tinh thần của hy vọng, hoặc ít nhất, ta biết rằng, tuyệt vọng lại chính là cái tên gọi khác đi của hy vọng. Bống bé bỏng đã làm được điều đó cho Trịnh Công Sơn, và hình như tuyệt vọng lần đầu tiên đã được chuyển hóa hồn nhiên thành hy vọng sáng tươi.

Trong trường hợp này Trịnh Công Sơn là người hạnh phúc nhất - bởi những ca khúc của anh, thân phận âm nhạc của anh, đã được tái sinh và phát sáng ở một thế hệ khác.

12-1993
N.T.M.T
(TCSH61/03-1994)