“Đây là lần đầu tiên Nhóm nhạc đương đại Hà Nội biểu diễn ở nước ngoài, vì thế, chúng tôi muốn chọn những tác phẩm mang đậm hồn Việt” - NSƯT Phạm Trường Sơn, đồng sáng lập Nhóm nhạc đương đại Hà Nội, cũng là người lên chương trình này, giải thích. Như tác phẩm của nhạc sĩ Đỗ Nhuận lấy tứ từ âm nhạc Tây Nguyên, hay “Gió thu” cái thần là hồn Việt, cụ thể là chất Huế… “Hơn nữa, việc lựa chọn tác phẩm của ba nhạc sĩ biểu diễn lần này cũng nhằm giúp cho khán giả quốc tế thấy được sự tiếp nối của các thế hệ nhà soạn nhạc trong lịch sử âm nhạc đương đại Việt Nam. Trong đó, nhạc sĩ Đỗ Nhuận là một cây đa, cây đề của âm nhạc nước ta; nhạc sĩ Tôn Thất Tiết, hiện sống tại Paris (Pháp), chuyên về âm nhạc đương đại Việt Nam; và nhạc sĩ Vũ Nhật Tân đại diện cho thế hệ nhạc sĩ dẫn đầu hiện nay”.

Năng lượng mới trong sáng tạo

Một phần trong tác phẩm “Ngũ hành” từng được hai nhóm Đông Kinh cổ nhạc và Nhóm nhạc đương đại Hà Nội biểu diễn cuối tháng 3 vừa qua (mang tên “Kim - Thủy - Hỏa”), để lại ấn tượng mạnh với khán giả. Bản nhạc được nhạc sĩ Vũ Nhật Tân viết kết nối thơ hiện đại của Nguyễn Duy vào âm nhạc cổ truyền và đương đại Việt Nam, với mong muốn mở ra cánh cửa cho những chuyển động của âm thanh và tư duy sáng tạo. Theo nhạc sĩ Vũ Nhật Tân, “Ngũ hành” là cuộc nhạc đương đại được góp nên bởi 5 nhân tố: Nhà thơ Nguyễn Duy, nhạc trưởng người Mỹ Jeff Vonder Schmidt (nhà chỉ huy, cố vấn nghệ thuật cho HNME), nhạc sĩ Vũ Nhật Tân, Nhóm nhạc đương đại Hà Nội và nhóm Đông Kinh cổ nhạc. “Đây là tác phẩm nhạc đương đại đầu tiên được sáng tạo nương vào nguyên lý ứng biến trong cổ thuyết với cấu trúc thuận theo sinh - khắc để vòng chuyển hóa của thanh âm khởi nên những duyên lành và sinh thành năng lượng mới trong sáng tạo”.

Đương nhiên rất khó để đưa toàn bộ hai nhóm ra nước ngoài biểu diễn, như chuyến đi này Viện Goethe chỉ tài trợ tối đa 8 người, trong khi số lượng thành viên hai nhóm gần 50 người. Cắt giảm số người biểu diễn đồng nghĩa phải rút gọn tác phẩm. Nhạc sĩ Vũ Nhật Tân cho biết: “Tôi mất hơn một tháng chỉnh lại toàn bộ tác phẩm thành phom dành cho 8 người biểu diễn. Tôi buộc phải chơi sáo trúc thay cho phần nhạc cổ, vì không có phần nhạc cổ thì tác phẩm mất đi ý nghĩa”. Với phần hát, khán giả nước ngoài nghe có thể sẽ không hiểu lời (lời thơ của Nguyễn Duy được viết theo kiểu lời cổ, nếu không dịch thì rất khó hiểu), nhưng theo nhạc sĩ Vũ Nhật Tân, khi chất giọng Việt Nam cất lên, cùng với tiếng đệm của piano, sẽ tạo sự tương phản thú vị.

Tất nhiên, do được rút gọn nên tính chất của tác phẩm tương đối khác, từ giao hưởng thành thính phòng, sắc thái cũng không giống so với bản đầy đủ. Song sau mấy buổi tập, các nghệ sĩ đều cảm thấy thích thú với phiên bản rút gọn của “Ngũ hành”. “Mà một khi đã yêu thích, họ sẽ chơi hay”, nhạc sĩ Vũ Nhật Tân tự tin. “Chúng tôi (Nhóm nhạc đương đại Hà Nội) sẽ lựa chọn phiên bản này cho các chuyến lưu diễn quốc tế sắp tới, sau Yogyakarta có thể là Hong Kong, Thái Lan...”.