Câu chuyện khác đến từ nghệ sĩ thị giác, giám tuyển Nguyễn Thế Sơn về Dự án nghệ thuật công cộng Phúc Tân (đưa nghệ thuật cải tạo con đường bờ sông Hồng, đoạn phường Phúc Tân, Hoàn Kiếm, Hà Nội). Hoàn thành vào tháng 2.2020, nhưng do thực hiện giãn cách xã hội, dự định giới thiệu thành quả của Dự án một cách rộng rãi đến công chúng liên tiếp bị hoãn, hủy. Giám tuyển Nguyễn Thế Sơn và nhóm nghệ sĩ đã thực hiện buổi trò chuyện, thảo luận trực tuyến trên nền tảng Zoom, thu hút lượng lớn khán giả. Giám tuyển Nguyễn Thế Sơn cho biết: “Trong thời điểm dịch, chúng tôi hầu như không thể nhận được nguồn kinh phí tiếp theo cho Dự án, vì nhà tài trợ hầu như đều gặp vấn đề. Nhưng cũng không thể để đổ công sức xuống sông xuống bể. Chúng tôi tổ chức trò chuyện trực tuyến. Ngoài những người ở Việt Nam như Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, Huế, có cả người yêu nghệ thuật ở Hà Lan, Nhật Bản. Nhờ lợi thế của công nghệ, mọi người có thể chia sẻ trên màn hình những hình ảnh, phim, tư liệu để khán giả có thể theo dõi trực quan”.

Kết nối sáng tạo

Theo nghệ sĩ Nofar Yacobi, nghệ thuật, trong đó có âm nhạc, là cây cầu để kết nối trong bất cứ hoàn cảnh nào. Khi không gian chung để kết nối và trò chuyện trở nên có giới hạn, nghệ sĩ phải đứng trước hai lựa chọn: Đổ lỗi cho nghịch cảnh hoặc tận dụng nghịch cảnh như là cơ hội để sáng tạo và kết nối. “Hơn ai hết, nghệ sĩ là những người có khả năng đầu tiên tiếp cận nghệ thuật, thông qua văn hóa để xóa đi rào cản, khó khăn. Để thực hiện dự án của mình, chúng tôi tìm đến các nền tảng chủ yếu trên thế giới, gửi từng email kêu gọi hỗ trợ của các nghệ sĩ từng quốc gia, gọi điện tới nhà hỗ trợ và tình nguyện viên... Kết quả không chỉ là thực hiện dự án âm nhạc thành công, mà giờ đây, chúng tôi còn có một mạng lưới kết nối lớn trên toàn cầu”.

Thách thức còn ở phía trước nhưng các kênh kết nối nghệ sĩ với nhau, nghệ sĩ với công chúng đang mở ra lối đi mới. “Lối đi” ấy đã là cách làm của một số không gian sáng tạo ở Việt Nam. Dẫn chứng câu chuyện về cách vượt qua đợt cao trào của đại dịch, Đỗ Sơn Dương - nhà sáng lập và điều hành Toong cho biết, mấu chốt của vấn đề là tìm ra năng lượng sáng tạo. Thành lập từ tháng 8.2015, là chuỗi không gian làm việc chung đầu tiên ở Việt Nam, Toong ưu tiên dành nguồn lực đáng kể để tổ chức và truyền thông các hoạt động văn hóa nghệ thuật đa dạng. Dịch Covid-19 bắt đầu ở Việt Nam, khi phần lớn các đơn vị khác chọn cách cắt giảm yếu tố liên quan đến đời sống văn hóa tinh thần, thì Toong vẫn tăng cường tạo dựng môi trường thúc đẩy sáng tạo. Ví dụ, trong đại dịch, Toong đã chuẩn bị cho việc tổ chức chuỗi triển lãm lưu động “Rục rà rục dịch” (từ 18.5 - 6.7) ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, tại 11 không gian, với hơn 60 tác phẩm, thuộc gần 10 loại hình nghệ thuật, được đóng góp bởi hơn 40 nghệ sĩ. “Đại dịch đã làm tất cả thành tố trong sáng tạo như nhà đầu tư, nghệ sĩ, công chúng... cởi mở hơn, tìm không gian hợp tác khác nhau để thực hiện công việc ý nghĩa, tạo ra năng lượng mới cho nghệ thuật”.

Dựa trên kinh nghiệm đồng hành với một số dự án nghệ thuật công cộng, nghệ sĩ thị giác Nguyễn Thế Sơn cho rằng, bất chấp thách thức khách quan đặt ra, dường như vẫn luôn có những con đường để nghệ sĩ đến được với công chúng. “Như nghệ thuật đương đại, nghệ thuật công cộng ở Việt Nam đã khác trước đây. Không gian sáng tạo vẫn luôn rộng mở, cho cơ hội để được thực hành nhiều hơn, vấn đề chiếm lĩnh được hay không còn phụ thuộc vào tài năng của nghệ sĩ”.