Giá sách Sông Hương
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Những vấn đề di sản
Giới thiệu một số văn bản có liên quan đến Bộ Học và Bộ Quốc dân giáo dục
10:46 | 12/01/2012
HỒ VĨNH
Để điều hành đất nước, từ năm 1802-1906, nhà Nguyễn đã thiết lập 6 bộ là: Bộ Lại, Bộ Hộ, Bộ Lễ, Bộ Binh, Bộ Hình, Bộ Công.
Văn bằng của Bộ Quốc dân giáo dục cấp cho ông Nguyễn Trung Hối viết dưới đời vua Bảo Đại. (Ảnh do Hồ Vĩnh chụp từ bản gốc ngày 02.11.2011).
|
Đến đời vua Duy Tân, cách thức hoạt động của Lục bộ dần dần đã bị biến đổi: biến đổi về số lượng và tên gọi của bộ, biến đổi về thể thức hoạt động của các bộ. Năm 1907 triều đình Huế cho thiết lập một bộ mới, mang tên Bộ Học. Bộ Học ra đời là do sự điều khiển của giới cầm quyền thực dân Pháp, thông qua tổ chức mang tên “Hội đồng Hoàn thiện giáo dục Bản xứ Trung Kỳ” thành lập theo nghị định của Toàn quyền Đông Dương ngày 16.05.1906(1). Sau đây chúng tôi xin giới thiệu một văn bản có liên quan đến Bộ Học; văn bản viết trên giấy gió, chữ Hán, khổ 0,33x0,30m, được phiên âm như sau: Học Bộ vi tuân lục cấp sự. Bản nguyệt nhật phụng chuẩn Ngọc Anh trường giáo sư Võ Quang Đạm (Thừa Thiên phủ, Ngọc Anh xã) thưởng thụ tòng cửu phẩm văn giai, nhưng sung đẳng, nhâm triếp tuân lục cấp. Tuân phụng. Tu chí tuân lục cấp. Tu chí tuân lục cấp giả. Hữu tuân lục cấp. Tòng cửu phẩm văn giai giáo sư Võ Quang Đạm cứ thử. Khải Định tứ niên ngũ nguyệt sơ bát nhật. Tạm dịch: Bộ Học vâng chép tờ cấp. Ngày tháng này, kính vâng chuẩn cho ông Võ Quang Đạm (người ở xã Ngọc Anh, phủ Thừa Thiên) là giáo sư trường Ngọc Anh, được thưởng thụ hàm tòng cửu phẩm văn giai, vẫn sung giáo sư trường ấy. Nhân đó, vâng chép tờ cấp. Hãy kính tuân theo tờ cấp. Trên đây là vâng chép tờ cấp. Tòng cửu phẩm văn giai, giáo sư Võ Quang Đạm căn cứ vào đó. Ngày 08 tháng 05 năm Khải Định thứ tư (1919).
Qua triều vua Bảo Đại thì Bộ Học được đổi tên thành Bộ Quốc dân giáo dục vào ngày 07 tháng 8 năm 1933; ông Phạm Quỳnh được cử làm Thượng thư Bộ Quốc dân giáo dục kiêm sung chức Ngự tiền Văn phòng Tổng lý đại thần(2). Chúng tôi xin cung cấp tiếp một văn bằng do Bộ Quốc dân giáo dục cấp cho ông Nguyễn Trung Hối. Văn bằng này chúng tôi đang lưu giữ được viết trên giấy gió, chữ Hán nét chân phương; khổ 0,52x0,39m, phiên âm như sau: Quốc dân giáo dục bộ Phụng chiếu: Thiệu Trị tứ niên chuẩn định. Phụng chiếu: Tự Đức thập thất, thập cửu, nhị thập lục đẳng niên chuẩn định bổ nghị. Phụng chiếu: Thành Thái tam, tứ, bát, thập nhị, thập nhất đẳng niên bổ nghị. Phụng chiếu: Duy Tân cửu niên bổ nghị. Vi bằng cấp sự. Chiếu chỉ: Nguyễn Trung Hối (Niên canh Nhâm Tuất, thập bát tuế; quán Thừa Thiên phủ, Phú Vang huyện, Sư Lỗ tổng, Nam Trung thôn) hệ Tài chính bộ Tham tri Nguyễn Trọng Tĩnh quý chức chi thân tử, kinh hạch trúng Pháp Việt tiểu học văn bằng, lệ đắc tương vi ấm sinh bằng cấp chấp chiếu, trừ án quán tuân tương hạng ngoại. Tu chí bằng cấp giả. Hữu bằng cấp. Ấm sinh Nguyễn Trung Hối chấp chiếu. Bảo Đại thập tứ niên lục nguyệt nhị thập tứ nhật. Đăng ký đệ: tứ bách tam thập tam hiệu. Tạm dịch: Bộ Quốc dân giáo dục Kính chiếu: Chuẩn định năm Thiệu Trị Thứ tư (1844). Kính chiếu: Chuẩn định bổ nghị các năm Tự Đức thứ mười bảy (1864), mười chín (1866), hai mươi sáu (1873). Kính chiếu: Bổ nghị các năm Thành Thái thứ ba (1891), tư (1892), tám (1896), mười hai (1900), mười bảy (1905). Kính chiếu: Bổ nghị năm Duy Tân thứ chín (1915). Nay cấp bằng. Căn cứ theo đó, ông Nguyễn Trung Hối (sinh năm Nhâm Tuất, mười tám tuổi; quán ở thôn Nam Trung, tổng Sư Lỗ, huyện Phú Vang, phủ Thừa Thiên), là con trai ông Tham Tri bộ Tài chánh Nguyễn Trọng Tĩnh, từng thi đỗ bằng Tiểu học Pháp Việt, theo lệ được xếp vào hạng ấm sinh, hợp làm bằng cấp cho giữ lưu chiếu, trừ vào hạng do làng quán xếp. Hãy tuân theo bằng cấp này. Trên đây là bằng cấp. Ấm sinh Nguyễn Trung Hối giữ làm căn cứ. Ngày 14 tháng 6 năm Bảo Đại thứ mười bốn (1939). Số hiệu đăng ký: 433(3). Tuy nhiên sách Từ điển Bách khoa Việt Nam có viết: “Sau cải tổ Nam triều năm 1933, Bộ Học đổi thành Bộ Quốc gia giáo dục (4). Nhưng căn cứ theo bản gốc được viết dưới triều vua Bảo Đại cho biết chính xác là Bộ Quốc dân giáo dục. Sau khi triều Nguyễn cáo chung, chính phủ nước Việt Nam mới đã tiến hành thiết lập Bộ Quốc gia giáo dục và ông Vũ Đình Hòe - người giữ chức vụ Bộ trưởng Bộ Quốc gia giáo dục trong chính phủ lâm thời đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. H.V (SH275/1-12) -------------------- (1) Dương Kinh Quốc, Chính quyền thuộc địa ở Việt Nam trước cách mạng Tháng Tám 1945, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1988 tr. 157. (2) Dương Quốc Anh, Việt Nam những sự kiện lịch sử 1858-1945, Tập III: 1919-1935, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1988, tr. 352. (3) Lê Nguyễn Lưu dịch. (4) Từ điển Bách khoa Việt Nam, Tập 1, Hà Nội, 1995, tr.261. |
Các bài mới
Thơ ở lăng vua Minh Mạng (12/09/2024)
Tầm quan trọng của di sản Hán Nôm Huế trong tiến trình đô thị Huế trực thuộc Trung ương (31/07/2024)
Con người và di sản (08/08/2023)
30 năm bảo tồn di sản Huế (30/06/2023)
Các bài đã đăng
Vài ý kiến về vấn đề bảo tồn Nhã nhạc (10/01/2012)
Vinh danh cây di sản ở Huế (05/01/2011)
Rồng trong trang trí mỹ thuật cung đình Nguyễn (12/03/2010)
Con rồng trong tâm thức người Việt (10/03/2010)
Nhân năm Canh Thìn tản mạn về con rồng (10/03/2010)
Năm rồng, ghi tại bến Nhà Rồng (10/03/2010)
Mảnh hồn Chàm (09/03/2010)
Tạp chí Sông Hương
» Năm 1983
» Năm 1984
» Năm 1985
» Năm 1986
» Năm 1987
» Năm 1988
» Năm 1989
» Năm 1990
» Năm 1991
» Năm 1992
» Năm 1993
» Năm 1994
» Năm 1999
» Năm 2000
» Năm 2001
» Năm 2002
» Năm 2003
» Năm 2004
» Năm 2005
» Năm 2006
» Năm 2007
» Năm 2008
» Năm 2009
» Năm 2010
» Năm 2011
» Năm 2012
» Năm 2013
» Năm 2014
» Năm 2015
» Năm 2016
» Năm 2017
» Năm 2018
» Năm 2019
» Năm 2020
» Năm 2021
» Năm 2022
» Năm 2023
» Năm 2024
Góc ảnh đẹp
Bạn đọc nhiều
Quảng cáo
