Thói thường người ta cứ xoi mói, đặt điều về tình cảnh phởn phơ, vô tư của bọn độc thân làm như bọn hắn sống ở cõi trên, khác người trần mắt thịt hoặc giả bọn hắn sống chuyên mần chuyện bậy bạ trai trên gái dưới mèo mả gà đồng, hoặc là loại không biết thương cha già mẹ yếu đêm ngày mong chút cháu bế bồng... Với riêng đàn ông, cũng có người nào đó lo ngại rằng cuộc sống gia đình với bao tuế toái phiền lụy của nó ảnh hưởng “nghiêm trọng” đến đời sống riêng tây hoặc giả họ - vì quá chuộng tự do - đâm dan díu lừng khừng, yêu sớm buông trưa dang dang dở dở cố trì hoãn giờ lên “đoạn đầu đài”... Nhưng rồi. Đời là thế, tránh trời không khỏi nắng, trời không chiều lòng ai hết. Độc thân hoài cũng ngán, thi thoảng lên cơn thèm lứa lứa đôi đôi, gặp phải tay mơ mộng có nguy cơ thành nhà thơ thì sự thể trở nên “trầm trọng” hơn nhiều rằng trái đất ơi chỉ vắng một người mà trái đất hóa hoang vu... Rời nhà, ra quán, bạn bè nhỏ to tâm sự, vẫn thiếu vắng chút gì cao nhã, huyền hoặc lắm, dứt khoát phải săn tìm một hình, một bóng, một si mê nào đó chứ sống thế này khác chi sống đời thực vật. Rồi kệ, không có đối tượng bằng xương bằng thịt thì cứ yêu tưởng tượng, cứ đánh đu với đám thơ phú lèn èn ưỡn ngực cười với mưa to gió cả “bạn bè một đám  bụi đời/ làm thơ rồi đọc khơi khơi giữa đường”. Riết trốn vào một góc càng cô độc dữ, càng nghiệm ra, bất cứ cái gì thái quá cũng bất cập, cũng không hay. Rồi một hôm bất chợt, trận gió tình tự đẩy, tự cho rằng mình yêu thiệt, yêu nghiêm túc, yêu xứng đáng với công cha áo mẹ chữ thầy, mà đã nghiêm túc là phải cưới chứ không phải như bọn mất nết “yêu trong sáng choảng nhau trong tối”, thế là chị ơi...

Hắn chẳng vin vào bất cứ lý do nào vừa kể, hắn con một, mẹ hắn già nua lọm khọm, cha hắn chết sớm chưa kịp trối trăng gì nhưng hắn thừa biết cha hắn mong gì ở thằng con trai một, hắn rơi vào vòng xoáy cơm áo, không có vốn liếng tài sản gì, ở quê thì không xin được việc, bà mẹ phải sống nhờ nhà ông cậu. Hắn ở lính về, học xong về làm chân chấm mô rát nhà in, mà văn hóa đọc đang thời mạt vận. Vả lại, nhà nước đang vận động hạn chế sinh đẻ, vinh quang truyền đời những kẻ độc thân, hắn tự an ủi, tự cười khi nghĩ mình không khác chi đời linh mục độc thân, cũng gắng “khắc kỷ phục lễ”. Hắn cứ cười, những tối khu nhà tập thể mất điện hắn phải leo ì ạch lên sân thượng, huơ tay mò mẫm đường vào cái lô cốt, gieo mình lên tấm ván cũ, bập thuốc lá lập lòe trong đêm. Khi có ai trong khu tập thể nhà máy in hỏi chuyện vợ con hắn chỉ cái lô cốt trên sân thượng nhà kho mà rằng mình ở cõi trên nên chẳng có ma nào lấy, bọn con gái lỡ cảm tình với mình sau khi thăm nhà chúng đều chắp tay, em lạy anh, nhà anh đúng là nhà cao cửa rộng, anh tha cho em, phận cóc nhái mà đòi leo trèo, lên thăm anh lần đầu cũng là lần cuối, đời anh đúng là “huyền bí” quá... Có thằng bạn đáo để thật, cứ khuyên vô mà tán mấy em ở trường thể dục thể thao, hắn cười có vô rồi nhưng mấy cô chê hắn thấp bé nhẹ cân, các cô chỉ thích tạng người đầu óc ngu si tứ chi phát triển liểng xiểng hột xoàn vàng đeo gãy cổ.

Khu tập thể vốn là khu trại gia binh chế độ cũ, khi hắn về đã đầy người, ngoài dãy nhà cấp bốn, xí nghiệp cơi nới thêm bên trên dãy nhà kho còn lơ thơ cốt sắt những chiếc hộp con con chứa dụng cụ lao động: cuốc, xẻng, dao, rựa, đòn gánh gãy, lưỡi cưa cùn... kể cả phân dơi và cứt chuột. Ông giám đốc nói anh còn khỏe, ở bộ đội về, tiếp tục xung phong cho quần chúng ngưỡng mộ... Hắn dọn dẹp đúng ba ngày, lợp lại mái tôn thay giấy nhựa hắc ín, kê một tấm ván làm giường, treo một ba lô, một guitar, ôm một chồng sách chuyên đề học làm người, đắc nhân tâm, tri tâm thuật, tự chăm sóc khi sống một mình nơi độ cao... rồi một cà mèn nhựa, một ca nhôm, một xoong, một bếp lò đất nung, một bình nhựa đựng nước, à quên một chiếu cũ có chỗ đã toạc vì bị đít ai đó dày vò, một tấm chăn- mà chỉ chủ nhân của nó khi trời rét mới đủ dũng khí đắp lên mặt. Cơm thì đã có cơm bụi, thi thoảng lỡ bữa mới nấu, tắm thì ban đêm ra vòi nước công cộng, a tự do là đây, hạnh phúc là đây, đời vui quá những thằng người tự sướng, nhiều lúc hắn chữa thơ của các nhà thơ lớn cho hợp với hoàn cảnh bé mọn của mình rồi cười chứ nào dám xuyên tạc bậy bạ chi đâu, à mà quên, còn một cái thang bằng sắt nữa, loại sắt hàng rào của quân đội Mỹ mà làm thang thì chắc phải biết... Ôi những giờ mộng tưởng, này nhé, buổi chiều thật xanh mơn man, xanh đắm đuối bởi hàng bạch đàn bên kia lối đi vào dãy nhà ngả bóng, rồi mây cứ nhởn nhơ bay, mây ơi mày vô tư thế mày đếch sợ xăng tăng giá, gió ơi mày không đi chợ mày đâu hay vật giá leo thang, trời đêm ơi, mày cứ lặng im tự mãn như một nhà hiền triết sống đời cô độc mặc trần gian bao nhiêu thằng khốn khổ vì vợ la, con khóc, cơ quan kiểm điểm... Hắn còn khoét một ô cửa tròn để có thể thấy biển phập phồng sau những mái phố thấp cao. Kể cũng đáng sợ là những đêm mưa bão, căn gác như mầm cây ngày gió cả chỉ chực trốc bay, hắn phải ôm cột trụ sắt cũ vì sợ bay theo gió... Nhưng rồi, mưa tạnh gió ngừng, đời lại vui như hội, có một em gái thi rớt đại học, đi bỏ bánh mì cho mấy xe bán bánh, có bữa đêm vọng lên, rằng anh Lê ơi, ăn bánh mì không, chưa kịp đáp đã nghe ịch một phát, một bánh mì nóng hổi, nóng như tấm tình em, hắn lại nhớ A. Tôn-xtôi với tiểu thuyết con đường đau khổ rằng năm tháng rồi sẽ qua đi, những cuộc cách mạng sẽ thôi gầm thét, chỉ còn tấm tình em mãi chẳng phôi pha, có một chú nhóc mỗi khi mưa gió cứ kêu chú ơi mau xuống đi, trời sập đó. Sau mưa, hắn ôm đàn đi ra sân thượng bập bung hát chẳng kẻ thù nào ngăn nỗi bước ta đi, tụi nhóc hò reo tán thưởng.

Đã bao nhiêu chiều hắn ngồi quan sát đồng loại sống bên dưới như một kẻ bề trên. Chỗ vòi nước công cộng các bà luôn chuyện giặt giũ, rửa rau, lấy nước. Có đôi vợ chồng dường như không cãi nhau họ không là vợ chồng, ôi những sớm mùa thu, cả một dây người sắp hàng trước nhà cầu tập thể, dù sao đời vẫn vui, khi người ngoài giục người trong ị nhanh lên đừng có mà làm thơ khi nhân dân đau khổ, rồi thi thoảng lợi dụng địa hình hắn nhìn rõ những cái đít trắng nhởi dạt dào khoái thú tranh thủ đái lộ thiên, rồi chuyện tranh thủ rờ rẫm ngoài vợ ngoài chồng làm như ngày mai có trọng tội phải đi đầu thú sớm, có một đôi sống, ăn ngủ trước khu nhà, hoàn toàn bụi đời, có đêm con họ sốt la í ới, hắn phải hạ sơn cứu người, xong hắn viết thêm một đoạn sau câu trích từ Kinh Thánh, rằng con người còn phải tiếp tục lang thang ăn dốc nằm cầu, chết đói chết khát vì ăn trái cấm...

Thế rồi, hắn bỗng có láng giềng.

Vùng cấm, vương quốc của riêng hắn, vườn địa đàng chốn trần gian đã mất, sau chuyến  phép năm, hắn ngạc nhiên vì chiếc thang sắt ngày đi hắn đã gởi chỗ bảo vệ giờ đã ở chỗ cũ. Ngước mắt lên, thì ra đã có thêm một nhà nữa chung vách, thoắt bóng một nàng, ai thế, đi một vòng khu tập thể, à thì ra, hai vợ chồng tay Trí, bộ phận đóng xén, họ lục đục sao đó với nhà ngoại, tự ái vì ở chuồng heo còn hơn theo nhà vợ, nên lên tầng.

Riết rồi quen hết, anh Lê về rồi à, ừ vừa về, anh sang em chơi, chơi trò gì, trò gì anh thích thì em chiều, chồng em nó có chiều không, chắc là không, tranh thủ thôi, anh chã dám, sao mà dát thế, không dát đâu, có điều cô độc quen rồi, tội anh chưa, sao không kiếm một em, đang, có chưa, có rồi, sao không đưa cô ấy lên chơi, cô ấy không có mắt, cái gì, anh nói sao, cô ấy mù, thôi đi, anh nói bậy...

Hai con bồ câu gù nhau suốt đêm, có đêm hắn về khuya, cái thang bị rút lên, gọi khản cổ, mãi mới có lời biện bạch chà ngủ say quá, quên mất, này chã có ma nào rình rập vợ chồng ông đâu, cô láng giềng sau lưng chồng lí nhí có chứ có một con ma độc thân, thiệt chịu hết nỗi.

Một hôm hắn vờ đi chơi nhưng đáo trở về nằm im khe trên giường mình nghe trộm, nè anh chàng Lê đi rồi à, ừ đi rồi..., bây giờ thì đừng viện lý do lý trấu nữa nhé, anh lo quá, nhà cửa, lương lậu, thôi mà, em chỉ ước một đứa con. Đến đây thì anh phải véo đùi mà ngăn cười, rồi lẻn ra sân, ngửa mặt cười, trời ơi, đứa nhỏ có nguy cơ rớt từ đây xuống đất, tôi lạy các người...

Một hôm, cô hàng xóm, lúc này có bầu thiệt nhờ hắn dìu xuống đất có việc, không ngờ mẹ hắn cũng đang tìm đến thăm hắn, hắn vội phân bua khi mẹ hắn tròn mắt nhìn hai đứa đang săn sóc nhau, cô nói, con đâu có phúc lấy anh Lê, mà bác ơi, đừng tin anh ấy nói là nhà cửa chẳng ra gì, như vợ chồng con đây này, tụi con vẫn có con đó thôi, nhân định có khi hơn trời định bác à...

Vĩ thanh

Đây là một trong những sáng tác của Lê, bạn tôi, trước giai đoạn hắn phóng xe máy đâm vô bức tường khu tập thể một đêm quá chén vì vinh dự được vô hội văn nghệ địa phương. Tai nạn làm hắn xuất huyết não hay nứt nẻ chi đó mà không còn nhớ mình là ai, sau ngày xuất viện hắn cứ lảm nhảm ta mà là ta ư? Thật không, thật không? hê hê, mẹ Lê cũng mất vì buồn khổ, đôi vợ chồng Trí cũng đã chia tay nhau sau ngày thằng con bị ung thư máu chẳng hiểu vì lý do gì, tôi bị/ được Lê gọi là Nguyễn Đệ, lúc đầu tôi cứ tưởng Nguyễn Đệ là đứa em họ Nguyễn vì đệ là em, sau mới biết cô vợ anh Trí tên là Đệ.

P.T.Đ
(SH282/08-12)