Thủ tục xã giao kéo dài cả tiếng đồng hồ. Tôi hơi băn khoăn vì khi ở trong nước các anh cấp trên dặn dò rằng: người Hàn Quốc làm việc nguyên tắc lắm, rất đúng giờ, đi thẳng vào vấn đề chính, không có rượu, bia tiếp khách như ở bên ta... Bây giờ thì tôi nhận ra rằng, về sau thì đúng, còn về trước chẳng qua là mấy cha hù bọn tôi, những thương nhân lần đầu xuất ngoại!

Thỉnh thoảng vị tổng giám đốc lại nhìn ra cửa chính vẻ nôn nóng, rồi quay qua vị phó hỏi bằng tiếng Hàn. Tôi chẳng hiểu họ nói gì, song rõ rằng họ đang có ý chờ ai.

Thấy chúng tôi lộ vẻ sốt ruột, ông Kim, người đón chúng tôi từ sân bay Kimpô về khách sạn chiều qua, nói bằng tiếng Anh:

- Xin quí vị vui lòng chờ cho chút xíu, ông Păk ở Pusan bay lên, chắc cũng sắp tới.

Păk là cha nào mà quan trọng quá vậy, để mấy chục người phải chờ đợi? Đã có tổng giám đốc và phó, rồi các giám đốc điều hành các công ty con ở đây mà vẫn chưa vào việc? Hay lão Păk là chuyên gia giỏi về kỹ thuật dệt, nhuộm? Hay lão là người sáng lập ra tổng công ty này, đã nghỉ hưu, giờ chuyển qua làm chủ tịch danh dự? Nếu vậy thì người Hàn cũng có truyền thống trọng nhân nghĩa như ở bên ta... Một lát sau, có tiếng chuông reo, rồi cửa chính bật mở. Một ông chừng ngoài sáu mươi tuổi, đầu tóc bạc phơ như cước, nhưng coi bộ rắn rỏi, quăc thước, ăn vận sang trọng, bộ comlê màu mỡ gà, cà vạt đỏ tươi cười bước vô phòng và nói bằng tiếng Việt rất sõi:

- Xin chào quí vị! Tôi xin lỗi tới chậm vì bị kẹt xe. Tổng giám đốc bạn đứng dậy, bắt tay lão, rồi giới thiệu:

- Đây là ông Păk, thông dịch viên.

À, thì ra là vậy. Cả đoàn chúng tôi đều ú ớ tiếng Anh, tiếng Hàn thì mù tịt nên họ phải mướn thông dịch viên tiếng Việt. Tôi cứ cười thầm, tự trách mình đã phỏng đoán trật lấc. Rõ là mười lần đoán thì chín lần sai!

Sau khi lão Păk ngồi, tổng giám đốc bạn liền vào việc, bàn bạc với chúng tôi về hợp đồng mua bán máy dệt và lão Păk thông dịch lại.

Tôi vô cùng ngạc nhiên: lão Păk nói tiếng Việt giọng Hà Nội rất chuẩn, lão cũng rất rành các từ kĩ thuật ngành dệt. Đôi khi lão cũng nói được những từ địa phương niềm như bự, trễ, chút xíu...

Chắc hẳn là lão phải có thời gian sống khá lâu ở Hà Nội và Sài Gòn? Hoặc là một Việt kiều có nhiều năm làm nghề thông dịch? Rõ rang là thời nào cũng vậy "nhất nghề tinh, nhất thân vinh", người giỏi bao giờ cũng được trọng dụng và kiếm ra nhiều tiền!

Tôi chăm chú nhìn khuôn mặt lão Păk và tôi bỗng ngờ ngợ hình như tôi đã gặp lão ở đâu rồi, dù chỉ một lần? Cái linh tính cái cảm giác ban đầu thường chỉ dẫn ta nhiều điều lắm. Tôi cố vắt óc ra, cố nhớ xem đã từng gặp lão trong trường hợp nào? Nhưng có lẽ tuổi già, các nơron thần kinh đã giảm nhiều, nên tôi không sao nhớ ra được.

Trong suốt thời gian ông Kim hướng dẫn đoàn chúng tôi đi tham quan các nhà máy dệt ở tỉnh Toegu, tôi và lão Păk thường ngồi cùng băng trên xe con. Có lẽ lão thấy tôi già nhất đoàn, nên lão chọn ngồi cho có bạn? Đường dài, xe chạy tới đâu lão Păk cũng tự nguyện làm hướng dẫn viên du lịch, giới thiệu cho tôi các đình chùa, miếu mạo, các địa danh thị trấn và những đặc sản của từng vùng với giọng nói đầy nhiệt tình, vui vẻ.

Xe càng đi dần về phía nam Hàn Quốc, cái nóng càng trở nên khó chịu. Lão Păk rất tự nhiên cởi áo veston ôm vào lòng, rồi xắn tay áo sơ mi lên. Thật bất ngờ tôi thấy trên cổ tay trái lão có một cái sẹo. Tôi bần thần cả người mấy lần định mấp máy môi hỏi lão về cái sẹo đó, nguyên do vì đâu mà có? Nhưng lại sợ khiếm nhã và nhất là ngại mấy cha cùng đoàn đánh giá mình này kia nọ "thấy người sang bắt quàng làm họ". Tôi lại chợt nhớ tới trước ngày lên đường, sở công an có kêu tôi đến dặn dò. Người tiếp tôi là viên trung úy trẻ măng, nói: "Chú Hai, kỳ này chú đi công tác nước ngoài, chú là kĩ sư giỏi, chỉ xin lưu ý chú hai điều: một là, chú ráng cố vấn cho giám đốc nhà máy mua được máy xịn, hai là, chú đi rồi chú lại về..."

Bữa đó xém chút xíu là tôi đã nổi khùng. Rõ là trứng khôn hơn vịt! Ta đã gần sáu chục tuổi, đã qua hai cuộc chiến tranh mà mi còn phải dậy khôn? Nhưng tự kìm chế, tôi nói: Chú hiểu ý cháu, chú đã ở tuổi xế chiều rồi, bất quá tới thất thập cổ lai hy chú cũng theo về với tổ tiên, ngu gì mà gởi nắm xương tàn nơi đất khách, quê người?

Xe chạy một đoạn đường nữa dưới trời nắng chói chang, tôi đã buột miệng hỏi lão Păk:

- Anh Păk, tôi nói có gì không phải anh bỏ lỗi, vì sao anh có vết sẹo ở tay này?

Lão cười hồn nhiên như đứa trẻ:

- Năm 1950, tôi ở phố Hàng Đào Hà Nội, đi học trường tiểu học ở phố Nhà Chung, gần nhà thờ Lớn. Tôi chọc ghẹo một thằng bạn, nó tức khí lên, dùng cây viết có ngòi sắt đâm tôi tóe máu, thành cái sẹo này. Đây thực sự là một kỷ niệm sâu sắc trong thời thơ ấu của tôi, suốt đời tôi cứ ân hận mãi.

Tôi thấy buốt nhói con tim và hồi hộp hỏi lão:

- Anh còn nhớ thằng nhỏ đó tên gì không?

- Nó tên Đạm, Nguyễn Thanh Đạm.

Tôi rưng rưng xúc động nắm chặt tay lão:

- Trời ơi, thì ra là anh! Tôi chính là Nguyễn Thanh Đạm đây! Tôi vội rút ví, lấy ra tấm danh thiếp đưa cho lão. Mắt lão chợt mờ đi và ôm siết lấy tôi, vỗ vỗ vào lưng tôi: "quả đất tròn, quả đất tròn". Không ngờ nửa thế kỷ ta lại gặp nhau.

- Anh còn nhớ không, hôm đó thầy hiệu trưởng đã kêu tôi và anh lên văn phòng, rồi ông dùng thước kẻ quật vào mu bàn tay tôi đủ mười cái. Trời mùa đông rét tái tê, tôi đau điếng, ứa nước mắt, và tôi thấy anh cũng ứa nước mắt nhìn tôi. Thật là một bài học nhớ đời của tôi. Tôi có lỗi, tôi phải chịu, tôi không oán trách gì anh đâu, thật thế!

Lão Păk lại nắm lấy hai bàn tay tôi lắc lắc. Tôi đọc được trong cặp mắt lão niềm thông cảm sâu xa.

Tôi hỏi lão Pak về hoàn cảnh gia đình. Lão chậm rãi kể:

- Bà cụ thân sinh ra tôi là một Việt kiều họ Lý, con cháu chín đời của Hoàng tử Lý Long Tường ở Việt Nam, do một biến cố lịch sử đã phải chạy qua Hàn Quốc. Quê mẹ tôi thuộc một làng, tỉnh Bắc Ninh. Xưa mẹ tôi đẹp nổi tiếng và bà hát quan họ rất hay! Ngày đó, cha tôi là một nhân viên sứ quán Cao Ly ở Hà Nội. Cha tôi gặp mẹ tôi đi bán nón ở chợ Đồng Xuân và hai người đã yêu nhau, rồi lấy nhau. Mẹ tôi sinh ra tôi trong một căn nhà ở phố Hàng Đào. Tôi đã được mẹ Việt nuôi nấng bằng dòng sữa và những lời hát ru, lời hát quan họ! Sau khi Pháp rút khỏi Hà Nội năm 1954, tôi theo cha vô Sài Gòn làm ở sứ quán Cao Ly thời Diệm. Năm 1972, cha tôi nghỉ hưu và gia đình tôi trở về Pusan Hàn Quốc sinh sống. Nay cha mẹ tôi đều đã qua đời. Trước khi từ biệt cõi đời, mẹ tôi có kêu tôi đến bên giường trối trăng rằng: "Păk con à, sau này con phải tìm cách về lại Việt , thăm quê hương quan họ của mẹ, về lại ngôi nhà số... phố Hàng Đào nơi mẹ đã sinh ra con..." Nói rồi mắt lão nhìn ra xa vời, dường như lão đang nhớ về hình ảnh người mẹ Việt thân thương đã đi xa gần chục năm rồi! Im lặng hồi lâu, lão lại tiếp: - Hồ Hoàn Kiếm có còn thơ mộng như xưa không, anh? Tháp Rùa chắc vẫn lung linh soi bóng xuống mặt hồ xanh màu lá? Những cây liễu có còn thướt tha thả tóc mềm như những cô gái bên hồ? Và chợ Đông Xuân có còn đông vui, nhộn nhịp?...

(minh họa: Ngô Lan Hương)