Chị Ninh đẹp ngời ngời, da như sữa, môi đỏ như son, mắt đen láy, tóc mềm ngang lưng óng nuột. Nó lùn một mẩu, da thâm sì, tay chân ngắn tủn, lại thêm mắt trố, mũi sưng, miệng rộng ngoác hay cười ngơ ngẩn.

“Ương, xách cho mẹ xô nước”. “Ương, mua cho ba điếu thuốc”. Khi bị sai vặt nó cười ngờ nghệch rồi lũn cũn thực hiện mệnh lệnh một cách vui vẻ. Nó không biết nói, chỉ biết diễn đạt ý nghĩ bằng những tiếng u ơ kèm theo điệu bộ phụ họa. Ương là tên gọi ở nhà. Khương mới là tên thật. Khương tượng trưng cho sức khỏe, còn Ninh tượng trưng cho sự yên ổn. Với chị Ninh thì đúng. Với nó lại là lời nhạo báng cay độc.

Nhà nó nghèo. Cái nghèo như sợi dây thít chặt cả hai đằng nội ngoại. Trong căn nhà cũ ngói mục tường rêu, gia đình nó chung sống cùng gia đình bác và ông bà nội. Mười mấy người chen chúc trong một không gian chật hẹp. Ba mẹ, chị em nó sống ở gian trong cùng, giáp vách với nhà vệ sinh. Mùa hè nóng như đốt lò, mùa mưa nước ngấm qua tường lạnh buốt tận xương. Ba nó ẻo lả thư sinh tính khí yếu mềm, quanh năm kiếm sống bằng nghề chạm gỗ. Làm chẳng đủ ăn nên mẹ phải nhận may mũ, đan len kiếm thêm và phải gánh vác nhiều công việc đáng ra là của đàn ông. Cuộc sống cứ thế trôi đi, lặng buồn như mặt nước Hương Giang những chiều mưa tháng bảy.

Trong nhà, chị Ninh là người thương nó nhất. Chị thường để phần nó những món nho nhỏ hoặc thỉnh thoảng dẫn nó đi chơi. Cũng chỉ có chị bằng trái tim nhạy cảm, hồn hậu đến tận tụy mới hiểu được hết những gì nó muốn biểu lộ qua ánh mắt, cử chỉ. Nhìn hai chị em sóng đôi trên đường, người sắt đá cũng phải động lòng thương hại. Bởi đó là sự đối lập đến mức tàn nhẫn giữa cái hoàn thiện và cái dị dạng. Kiểu cười ngu ngơ, tròng mắt đảo ngược kia là của một đứa bé bị thiểu năng. Cái đầu to ngật ngưỡng một cách kì dị là hậu quả từ căn bệnh bẩm sinh não úng thủy. Căn bệnh quái ác đã giết non bao đứa trẻ, hoặc biến chúng thành những sinh vật không còn là người. Đặt tên con là Khương, ba mẹ đã gửi ước nguyện níu giữ được nó trên mặt đất này. Không phụ lòng ba mẹ, nó dũng cảm vượt lên cái chết, gắng gỏi tồn tại bằng sức lực nội sinh. Người đời bảo nó gánh chịu hết tai ương cho cả nhà.

Chị Ninh học giỏi, lại tài hoa đủ ngón nghề cầm, kỳ, thi, họa. Nhìn chị trong tà áo trắng ngồi gẩy đàn thập lục mới cảm được nét khuê các của người con gái đất Thần kinh. Nên chẳng lạ khi thấy hàng lũ con trai nườm nượp lượn quanh, cho dù chị luôn dửng dưng, bỏ mặc sau lưng bao lời đàm tiếu. Người cho chị kiêu, kẻ nói chị kén. Chị cười, còn mẹ lại thở dài. Lấy chồng cho đáng tấm chồng sao mẹ lại thở dài. Chị không thở dài, chỉ thỉnh thoảng chảy nước mắt. Vào vườn trưa hè nghe tiếng ve râm ran, chị bảo buồn quá rồi tự dưng chảy nước mắt. Chiều lang thang bên sông Hương nhìn dòng nước nhịp cầu, thành quách đền dài bảng lảng chìm trong sắc tím hoàng hôn chị kêu đẹp quá rồi cũng chảy nước mắt. Đấy là nước mắt sống được chắt ra từ một trái tim đa cảm và giàu lòng trắc ẩn. Không biết điều ấy nên nó cứ dứ ngón tay trước mặt chị, đầu lúc lắc và miệng u ơ như muốn bảo chị xấu lắm.

Hết cấp ba chị thi đậu vào trường Đại học Văn hóa, khoa Bảo tàng. Mẹ hỏi: “Nhà đã nghèo răng con đi chọn nghề nớ?” Chị bá vai mẹ thủ thỉ: “Bởi con yêu cung điện, lăng miếu quê mình. Mẹ yên tâm, con gái mẹ làm răng nghèo được.” Mẹ thở dài, vào giường thu vén áo quần giúp chị.

Chị ra Hà Nội học. Mẹ gò lưng đạp máy khâu làm thêm mỗi tối. Ba bỏ thuốc lá, tận dụng gỗ vụn làm những mặt hàng lưu niệm rẻ tiền. Gia đình chắt mót từng đồng gởi ra cho chị. Cậu Năm từ miệt biển gởi cá mắm lên nhà thường xuyên hơn. Chị học giỏi, luôn được học bổng lại đi dạy kèm nên cũng đỡ gánh nặng cho ba mẹ.

Mỗi năm chị được nghỉ hai đợt vào dịp tết và hè. Về đến nhà thế nào chị cũng ôm lấy nó vuốt ve mừng tủi: “Có nhớ chị không?” Nó gật đầu u ơ, mắt ướt nhòa. Nó nhớ chị, nhớ lắm. Chị đi nó không còn ai bầu bạn. Nó không hiểu tại sao chị phải đi học xa thế. Chị vẫn đẹp, một vẻ đẹp trinh trắng vô nhiễm như thiên thần. Nghe ba mẹ ướm hỏi tình cảm riêng tư, chị cười lảng tránh: “Con chưa nghĩ chuyện nớ.” Nhưng hỏi đến việc học là chị rất hào hứng. Chị kể say mê về những đình chùa cổ ở miền Bắc mà chị đã đặt chân đến. Có năng khiếu tiếng Anh, lại chuyên tâm học nên giờ chị có thể giao tiếp lưu loát. “Đúng là con vàng, con bạc.” Mọi người trầm trồ. Chị cười e ấp mà lòng ngậm ngùi nhớ câu hát ru: “Cầm vàng mà lội qua sông”. Tuy không nói ra, ba mẹ vẫn ngầm lo cho chị. Đời có ai học được chữ ngờ.

[if gte mso 9]> Normal 0 false false false MicrosoftInternetExplorer4 Minh họa: NHÍM