Những đồng đội đã mất. Những đôi tay chới với giữa vòng lửa đạn. Những người từng bám chặt tôi trút hơi thở. Sao tôi không hề mơ đến họ. Chỉ thấy em. Người sót lại từ cuộc chiến trong giấc mơ triền miên trắng xóa. Vẫn khuôn mặt non xanh và mái tóc huyền ám khói bụi chiến chinh. Con gái tôi đã lớn bằng em. Không ai hiểu... Biết tìm em nơi đâu giữa bốn bề hoa ban phủ trắng. Hoa dưới thung lũng, hoa bên sườn đồi, hoa trên đỉnh núi; nơi ngày xưa chiến tranh diễn ra ác liệt nay hoa nở trắng bời bời.

Đây đồi A1, kia những mét hào thấm đẫm mồ hôi và máu. Tự đáy lòng dội niềm thương cảm. Sự sống từ mấy mươi năm trong đời trỗi dậy, không mấy ai nhận ra con người bước ra từ khói lửa thảm khốc như tôi. Từng đoàn khách du lịch lẫm liệt đứng nơi cao nhất của ngọn đồi chụp ảnh, nói cười, riêng tôi quay vào gốc phượng với đôi tròng mắt đỏ. Ai hiểu thấu nỗi đau này giữa dòng đời khi thiếu vắng người ta thương mến? Em còn sống hay tan vào mây khói? Sao mãi xuất hiện trong giấc mơ? Tôi không nguôi hy vọng gặp lại dáng hình mảnh mai dẫu mái tóc ấy đã phai màu úa rụng bởi nước độc rừng thiêng. Em sẽ về dẫu tôi không còn nhận ra, dẫu hai ta như hai người xa lạ sau mấy mươi năm đằng đẵng quen nhau từ hồi ức về quá khứ xa mờ.

Chuyến xe chậm rãi bò lên đồi Pha Đin, mây và hoa và sương phủ kín tầm nhìn; dần chìm vào giấc ngủ, miên man lại ngỡ mình đang ngồi trên chiếc xe tải phủ lá rừng lắc lư qua con đường hẹp men theo sườn núi tiến gần hơn chiến trường. Em còn giữ chiếc khăn piêu? Của một cô gái Thái tặng anh V đó. Anh V lại đưa anh, bảo giữ lấy mà tặng em. Rồi bọn anh cùng ngồi hút thuốc; anh đã nung hai vết vào giữa họa tiết bên viền chiếc khăn làm dấu. Giả như bây giờ thấy lại anh sẽ nhớ, dẫu nó được mang lên từ dưới lòng đất chăng nữa... Biết tìm em chốn nào. Nơi ta gặp nhau nay ken dày cây cỏ. Hoa ban ngút ngàn. Trời xanh, hoa cũng thắm sắc lạ. Những đồi hoa chen chúc bất tận trên đồi núi nhấp nhô khiến cảm xúc nhân lên ngàn lần, chao ôi, đẹp quặn lòng. Tự hỏi sao cái đẹp lại hoang dã mênh mông thế kia, mê man cùng mây gió rồi tan loãng phù du. Em có thể là ai đó tất bật trong đời, sớm nắng chiều mưa trên đồng ruộng. Hình ảnh em bên người chồng thương binh từng ngày chịu đựng cơn đau từ mảnh đạn âm ỉ thực hơn, không hiểu sao vẫn gợn lên trong anh? Hay em có thể là người phụ nữ héo hắt đợi chờ một người đàn ông vẫn chưa tìm được lối về khi chiến tranh kết thúc lâu lắm.

Anh đứng trên ngọn đồi cao, xưa đạn tuôn xối xả. Bây giờ những viền ruộng bậc thang nối nhau quanh co sười núi. Duy một gốc ban đứng đó. Anh không giải thích được. Nó thích một mình, hay tất thảy đã héo úa bởi không còn lý do ở lại giữa dòng thời gian bất tuyệt. Nếu em khuỵu xuống bởi một viên đạn năm xưa và hóa thành cội ban già, thì mỗi xuân về hoa lại tinh khôi mơn mởn nhựa sống vẫy gọi anh. Đúng không? Anh nhớ lần chiếc xe tải chở quân kéo gãy một nhánh ban lớn, hoa vừa bung trắng mởn; anh đã mang cất bên suối, nghĩ nếu gặp em... Đó là ước mong rất trẻ con và mơ hồ bởi vẫn biết em đang ở rất xa, không ngẫu nhiên tạt qua nơi anh được. Anh V lại vỗ vai, hỏi có muốn cắt phép hai đứa cùng về quê cưới hỏi? Anh im lặng, bỗng dưng chồm dậy. Rồi lắc đầu. Không ai nghĩ chiến tranh lại kéo dài đến thế.

Năm ngoái anh theo đoàn cựu chiến binh ra thăm anh V. Anh nói không rõ nữa. Ôm nhau nghẹn ngào. Một tấm gương sáng từ đêm trường chiến tranh rọi về ngày mới. Anh V gợi nhiều kỷ niệm về đồng đội từng xông pha trận tuyến, để lại một phần máu xương mà nay vẫn cuộc sống đơn sơ. Cái cúi đầu của anh V khiến anh cảm phục; bất giác hỏi về em. Anh lắc đầu. Không biết có còn sống... nhưng dẫu là một nắm xương anh vẫn quyết đưa em về quê cũ. Anh V hứa sẽ nhờ đồng đội tìm giúp. Mà em vẫn nơi đâu. Vậy mà nay anh V của chúng ta... Lần bộ phim Hoa ban đỏ phát sóng, anh xem mươi phút liền đứng dậy. Cảm giác tựa như em ở ngoài vườn, anh phải gọi vào xem, cùng sống lại mùa ban nở rộ giai đoạn cuộc chiến vào phần dữ dội. Anh đứng dậy bước ra, rồi quay vào. Đâu có em. Vợ anh chưa hiểu nhiều về những tháng ngày chúng ta nếm trải... Anh nhớ khuôn mặt em giữa rất nhiều các cô gái ngồi dưới đồi ban rực đỏ. Người lính hành quân không dám dừng lại, nếu chỉ đặt ba lô xuống chắc không còn gượng dậy nữa. Hoa ban, những người con gái và sự mệt nhọc của chặng đường dài. Em đã chạy theo, dúi vào anh kỷ vật... Phim như chỉ dành cho chúng ta một góc hẹp, song tất cả hiện về. Anh úp mặt cay đắng. Vợ anh nhẹ nhàng đến ngồi bên. Anh bảo đau quá, những đứa không may mắn như mình. Em biết không, anh còn lưu rất nhiều thư từ của họ, những lời thiết tha hướng về người yêu với niềm tin mãnh liệt. Đọc những dòng đó anh ngỡ họ sẽ trong một đêm băng rừng lội suối trở về bên người thương mến. Nhưng cơn đau của cả dân tộc đã trụ vững bước chân họ. Rồi tiếng nổ long trời, không gian đen ngòm thuốc súng, đạn bay từ trong vùng tối.

Ngút ngàn đau, sống chết đâu dám tính từng ngày, phải vậy chăng chúng ta quá chủ quan về một dòng địa chỉ. Tên em là “Em”. Tưởng ngày mai ta sẽ gặp lại đâu ngờ cuộc hành quân vội vã xóa sạch dấu vết. Anh bất chấp quân lệnh khắt khe rời đơn vị đến nơi doanh trại nữ tìm em. Bãi hoang với nhánh cây còn tươi sương đêm. Anh đuổi theo đến kiệt sức, thất thểu lê bước về đơn vị. Anh V không kỷ luật, lại bảo rồi hai đứa sẽ gặp nhau thôi. Chỉ anh V hiểu thấu. Em còn nhớ lần anh V nắm tay chúng mình ấp lại rồi quay đi? Ta ngồi với nhau suốt chiều. Vào đêm. Có lẽ nếu không có đêm ấy, giờ anh sẽ không đến vùng trời mây trắng này, anh sẽ không nhớ về em như một vết thương từ chiến tranh vẫn nhức buốt mỗi trái gió trở trời; chúng ta hẳn đã rẽ về một lối khác. Bầu trời đen nhẻm, anh thấy những tia sáng lóe lên từ mắt. Em sắp trao cho anh đời con gái... Nhịp đập dồn của con tim khao khát. Nóng rẫy. Nhưng rồi dịu xuống. Chúng ta không thể phải không em. Khi khuôn mặt còn tươi kia của đồng đội vừa trúng đạn. Giá ta chạy hàng trăm cây số để xóa được hình ảnh này. Không thể em nhỉ. Đêm cứ trôi, nằng nặng rồi sương xuống thật nhiều.

Nếu em không xuất hiện trong những giấc mơ, rất có thể tôi sẽ quên em cùng cuộc chiến. Hình bóng em sáng trong đêm dài u tối? Tôi cứ vờn theo một bóng hình chập chờn ảo ảnh như vậy suốt nửa cuộc đời. Từng lạc vào một biển người, bỗng nhận ra em. Chiếc khăn piêu buông theo gió. Tôi thấy mình bay xuyên qua đám người, nhiều lúc gần chạm vạt áo của em nhưng khoảng cách kia mãi mãi... Tỉnh lại vẫn nghĩ đó không thể là giấc mơ. Không tin. Cảm giác chạm vào em năm xưa như còn tươi mới. Mưa trút xuống cánh rừng dày. Tiếng pháo xa dội về.

Anh lang thang khắp rừng. Ở đâu? Ở đâu?! Em ở đâu!! Rừng âm u thâm lạnh. Không còn hơi ấm từ bàn tay em nắm chặt... Lại một thi thể. Bộ quân phục thân quen của đồng đội đen xỉn bởi máu khô. Người ta nằm đó quá lâu rồi. Anh không có ý nghĩ nào khác là quyết đào một cái hố, đánh dấu... Tưởng đến cảnh bầu trời trong xanh, hoa ban trắng trời; anh cùng thân nhân đi tìm lại ngôi mộ này, nhưng màu xưa đã khác, không thể nhớ rõ góc rừng năm nao. Hố cạn và chật. Tính cầm chân cái xác lôi đến, thấy mình bất nhẫn. Anh lật người ta lại, đặt nằm ngửa ra thật ngay ngắn, để họ nhìn thấy bầu trời lần cuối trước lúc áo đắp mặt và từng xên đất vung xuống. Em biết không. Em có tưởng tượng nổi không: đó là một tên giặc! Anh giật mình đứng lên sững sờ. Sao hắn mặc quân phục bộ đội? Anh không muốn tìm câu hỏi nữa. Ở bâu áo thòi ra di vật. Bức thư tiếng Pháp hắn viết cho mẹ, anh không đọc được nên cất. Năm ngoái nhớ ra, nhờ dịch; hắn kể về những pô ảnh buồn...

Anh, kẻ vô hồn giữa triệu triệu người hân hoan mừng thắng lợi. Mừng lắm. Sao cứ nghẹn lòng. Bước ra từ cuộc chiến dai dẳng cùng nỗi mất mát quá lớn bỗng thấm cái giây phút: hạnh phúc và buồn tủi. Cha mẹ không còn, hai người chị lạc vào Nam. Và, em. Anh - như người bị đạn xé mất nửa hình hài. Em nơi đâu? Nơi đâu? Anh đã giữ lại chiếc máy ảnh của tên lính Pháp, tập chụp, xin phép anh V được làm phóng viên chiến trường. Những nơi ác liệt nhất anh đều đến; mong tìm được em. Nhiều lúc mệt rã, tắt ngấm niềm hy vọng. Anh như người mù giữa sa mạc. Anh V giao cho anh một ngôi nhà có khu vườn rộng. Anh lên Tây Bắc bứng về mấy gốc ban trồng, ba năm sau mới nở hoa. Nơi lý tưởng cho đôi vợ chồng. Nhưng hoa nở thưa và màu rất nhạt. Một sáng nhặt hoa rụng, anh không cầm lòng được nên trả ngôi nhà cho anh V, từ biệt quá khứ xây dựng một cuộc sống mới. Cũng không còn liên lạc với anh V nữa, dẫu lâu lâu bọn anh lại “gặp nhau” trên truyền hình, trong từng thước phim tư liệu của phóng viên nước ngoài liều chết quay trận quyết tử Điện Biên.

Có không ít nhân vật vốn là thần tượng của một châu lục và cả thế giới, rồi bỗng một hôm tai tiếng đầy mình. Cái chết cũng là dấu mốc thật sự quan trọng để có thể tạm kết công danh và sự nghiệp của họ. Lời đạo đức cao xa trong lúc bản thân không đỡ nỗi lợi danh. Anh V không còn xuất hiện nhiều trên các phương tiện truyền thông, lương tâm vẫn tỏa hương đến những nơi xa xôi. Tin anh V mất đến với anh từ một người dân bình thường. Anh V đã vĩnh biệt những người như vậy và cả những chiến công để về cõi ấy. Những hành động nhân danh vì dân song trước hết đại lợi bản thân chỉ lừa bịp được cỗ máy thông tin chứ không thể qua mặt lịch sử. Cuộc đời anh V có sự khép lại thật vẹn toàn. Ngay đến nơi yên nghỉ cuối cùng cũng là sự trở về. Ngại đến cả sự ồn ào nhiễm ô, anh V làm một cuộc ẩn mình dưới ngàn thông. Tiếng chuông chùa âm vọng bồng bềnh loan xa ngoài đảo…

Còn em, riêng trong cõi lòng anh cũng đủ rồi. Giữa thênh thang nền trời, linh hồn em là tất cả những cánh hoa ban não nuột. Anh muốn gục xuống dưới thảm hoa trắng muốt rụng dày điểm xuyết gam màu thắm đỏ như giọt máu vừa loang. Vết thương mang về từ cuộc chiến hẳn sẽ không tái phát nếu có em bên mình... Nếu thực sự không còn, em hãy về với những đồng đội vô danh trong nghĩa trang gió vi vu bốn mùa réo gọi. Xác thân rồi cũng tan vào cát bụi. Hơn nửa đời người là quãng thời gian đủ xóa sạch một hình hài dưới lòng đất sâu. Kiếp này chúng ta không còn thời gian cho vòng tay ôm nữa. Hãy trở về. Chúng ta đã góp một phần nước mắt khóc cho đau thương của tổ quốc, khóc cho ngày hòa bình. Sẽ gặp nhau thôi.

Anh đã tìm em khắp chiến trường nơi cõi dương gian khổ lụy. Anh tìm em ở nghĩa trang Độc Lập và nhiều nghĩa trang khác. Danh sách liệt sĩ ở nhiều nghĩa trang, không ai dám định được ngôi mộ này ngôi mộ kia chính xác phải gắn tên ai nên mãi cứ là “vô danh”. Giữa trùng trùng bia mộ không tên, em nằm ở đâu? Có dấu hiệu nhỏ nhoi nào anh có thể nhận ra. Bó nhang ngút khói, cay xè đôi mắt đau đáu chờ tin. Ngày xưa khuôn mặt em rám khói đạn bom, nay khuôn mặt ấy rám khói nhang của lớp người ân hưởng niềm hạnh phúc từ thời chiến. Sợ bỏ sót một ngôi mộ lại chính là em, anh thất thần cắm nhang lên nghìn bia đá. Muốn quỵ xuống cảm nhận cơn đau của viên đạn từ bên kia chiến tuyến xuyên vào ngực như bao đồng chí. Em có thể nằm giữa nghĩa trang nào đó, nhưng anh không biết tên em... Anh cũng sẽ tìm em ở bên kia dốc đời, dẫu đó là một không gian âm u tăm tối. Khuôn mặt em trong anh vẫn đôi mươi xanh mãi, dẫu mấy mươi năm dòng lệ kia đã ngấm máu mà tuôn.

N.N
(SH303/05-14)

>>

Chủ Tịch Hồ Chí Minh với chiến dịch Điện Biên Phủ - PHAN SỸ PHÚC

Giữa mùa hoa ban lên thăm Điện Biên - NGUYỄN QUANG HÀ

Võ Nguyên Giáp - Nelson Mandela: Người kích hoạt nhân tâm - NGÔ MINH

Báng súng và cây đàn - HỒ ĐĂNG THANH NGỌC

Chiến địa xanh - LÊ VŨ TRƯỜNG GIANG

“Còn mãi với mùa thu” - một ca khúc trữ tình về vị tướng già - PHẠM THỊ PHƯƠNG THẢO

Trang thơ Kỷ niệm 60 năm chiến thắng Điện Biên Phủ - Ngô Minh - Hồ Thế Hà - Lê Tấn Quỳnh - Nguyễn Hưng Hải

Mường Phăng - Điện Biên - Nhạc và lời: LÊ PHÙNG

Đôi mắt Điện Biên - Nhạc: LÊ ANH/Thơ:  DU AN